İlkokul yılları idi, 1970-75. İlkokuldan aklımda kalan en önemli sözlerden biri “Emir demiri keser” sözü idi. Bağlamını hatırlamıyorum, öğretmen hangi olay için söylemişti, ama sanki bunu bir dersin konusu yapmıştık, emir mi yoksa demir mi daha üstün, orman köyü, ağaçlar baltayla testereyle kesiliyor da acaba demir neyle kesiliyor, emri kim veriyor, ağaçları köylüler kesiyor da demiri kim kesiyor?
Bugün de bu konu hâlâ kafamı kurcalayan bir konuyu oluşturuyor, emir demiri keser mi? Emirden kasıt irade mi yoksa iktidar mı idi, üstünün verdiği buyruk illa da uygulanır, üstün üstün mü gelir? Emir demir ilişkisi zümresel sınıfsal bir ilişki mi? Teorisi pratiği nedir? Bilime değil de emre mi ihtiyaç var, hangisi öncelikli, dayanıklı bilgi bilim kuramları mümkün mü değil mi, her şey emre geleneğe mi bağlı?
12 Mart darbesinin günleri olabilir, tam tarihi hatırlamıyorum.
12 Mart’ın mottosu “Emir demiri keser” olabilir.
Nereden takıldım bu söze. Frege, cümlenin gönderiminin onun doğruluk değeri olduğunu ifade ediyordu yani bir cümlede tek tek sözcükler veya söz dizilimi, tek tek unsurlar değil cümlenin içinde geçen yargının doğruluk değerine bakılması gerekiyor.
O halde, Boğaziçi’de yaşananları da tek tek olayların kendisine değil cümlenin, yapılanın toplam karşılığına bakarak çözümleyebeliriz. Artık buradaki doğruluk değeri bir rejim biçiminin, bir yönetim anlayışının, bu yönetim anlayışını benimseyenlerin üniversite, okul ve bilgi anlayışlarının doğruluk değerine bakmamız gerekiyor.
O halde, Boğaziçi örneğinde yaşananlar salt bir rektör ataması değil bu rektör ataması ile bir kez daha billurlaşan bir yönetim anlayışının, onun uygulamalarının, bunların meşruiyet düzeyinin, rıza üretip üretemediğini, nasıl bir rıza ürettiğinin toplamı ile ilgili bulunuyor. Ülke ve dünyanın geleceği ile ilgili bulunuyor.
Üretim tarzlarıyla ilgili bulunuyor.
BURJUVA DEMOKRATİK DEVRİMLERİ OLUR MU?
Devrimci bir burjuvazi artık çok gerilerde, belki binyıllık bir süreçte, İtalyan kasabalarından yükselen ticaretin burçların dibinde oluşturduğu ve giderek manastırları, yönetimleri kuşatan ve ele geçiren devrimci dönemi 1700’lü yıllara doğru doruk yapmış, endüstri devrimi ile daha da hızlanmıştı. Artık aydınlanmanın dünyası manastırların veya sarayların dünyası olmaktan çıkmıştı, onların surlarını çoktan yıpratmış ve aşmıştı. Türkiye’deki yansımaları Tanzimat ve Cumhuriyet sayılır. Ama İtalya gibi, Fransa, Almanya gibi, Habsburg’lar gibi bu burjuvazi devrimini çok içten ve yoğun yaşamadı Anadolu.
Anadolu neredeyse 1980’lere kadar kırsal hayvancı bir toplum sayılır. 1980’lere kadar Türkiye’de doğru düzgün bir burjuvazi bile oluşmadı, kasaba eşrafı ve komprador burjuvaziye göre okumuş yazmış devlet bürokrasisi, askeriye, mülkiye ve tıbbiyeliler daha güçlü oldu.
Son 30-40 yıllık sermaye birikimleri yarım yamalak bir burjuvazi oluşturdu sayılır ama bu kez de yeni yükselen zümre veya sınıflar geleneksel eşraf, geleneksel müteahhit ve çatışmadan, devlet ihalelerinden, particilikten beslenen lümpen burjuvazi ile yüz yüze geldi, İstanbul burjuvazisi lümpen burjuvazi ile terbiye edildi.
Boğaziçi’de yaşananların Türkiye’nin bu lümpen burjuvaziye, benim mütaşerik otortiteryenizm dediğim, eski bürokratik otoriteryenizme göre daha da geri olan bu müteahhit, taşeron, tarikat, şeriatçı bloklarına dayalı otoriter rejim tipine pek dar geldiği açık bulunuyor.
Boğaziçi örneğinde yaşanan bir mütaşerik otoriteryenizmin yönetim anlayışıdır ki, bu her yere yansıyor. Boğaziçi rektörlüğünden daha önemlisi Anayasa Mahkemesine yapılan atamaydı. Ama Boğaziçi’de meşruiyet krizine dönüşmesi, onun taşıdığı yer açısından önemli bulunuyor.
Boğaziçi’de diz çöktürülmek istenen liberal akıl ve bilim sayılır. Aklın veya bilimin liberali olur mu denebilir, elbette pek olmaz, yer aldığı ve özlediği dünya olarak liberal olan anlamında kullanılmaktadır Bu liberal kesimlerin en parlak zümresini temsil eden Boğaziçi’de bu olayların yaşanması çok anlamlı bulunmaktadır.
Yaşananlar liberal piyasa yaşam biçimi ile mütaşerek (müteahhit, taşeron, tarikat, şeriatçı bloku) yaşam biçimleri arasında bulunmaktadır.
Erdoğan, devletin “meşru güç” kullanma zırhını arkasına almakta ve kendisi dışında kim varsa, onları “terörist” (Kendi temsil ettiği mütaşerik otoriter rejime düşman) saymaktadır.
Boğaziçi başka bir dünyayı temsil etmektedir. Erdoğan’ın şahsında billurlaşan anlayış Boğaziçi’ye çok dar gelmektedir. Çağdaş dünyaya dar gelmektedir. Türkiye’ye de dar gelirse, mevcut rejim tipi pek ayakta kalamayacaktır.
Mücadele ufuklara bakan yüksek başarı göstermiş ve yüksek beklentisi bulunan gençlerin ve Boğaziçi’nin temsil ettiği “teknik akıl” ile “mütaşerik” anlayış arasındadır. Gelenekle teknik akıl arasındadır. Lümpen burjuvazi ile profesyoneller arasındadır.
Boğaziçi örneğinde yaşananların gösterdiği, pek bir galip çıkacağa benzemiyorsa da mevcut geleneğin bu ülkeyi taşıyamadığı, sürekli kriz ürettiği, her gelen krizin sorunları daha da derinleştirdiğidir. Çözümsüzlük hali artan şiddet anlamına gelmektedir. Artan şiddet gençliği veya teknik aklı sindirebilmekten daha çok, daha büyük meşruiyet krizlerine yol açmaktadır.
Mevcut mütaşerik otoriteryenizmi üretim tarzının da kaldırır hali kalmamıştır, nema alanları tükenmektedir.
Her defasında emir demiri kesiyor mu, onu bilemiyorum, ama ha bire demir kesmeye kalkan emirin takadı kesiliyor gibi.
