İstanbul, Ankara, Bursa ve Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanları istifa etti. Yerlerine de ilçe belediye başkanları aday gösterilerek belediye meclisi tarafından Büyükşehir Belediye Başkanı olarak seçildi ve başkanlar koltuklarına oturarak görevlerine başladı.
Yard.Doç.Dr. İsmail Güneş, Büyükşehir Belediye Başkanlarının doğrudan halk tarafından seçilmesi gerektiğini savunuyor. Güneş, 4 Büyükşehir Belediye Başkanının istifası ve yerlerine ilçe belediye başkanlarının seçilmesi ile ilgili olayı www.adanaulus.com’a değerlendirdi.Yard.Doç.Dr. İsmail Güneş’in bu konudaki görüşü şöyle:
“Belediye yasamıza göre Belediye başkanlığının sona ermesi durumları Belediye yasasının 44 Maddesinde belirtilmiştir.
İlgili Maddeye göre
Belediye başkanlığının sona ermesi
Madde 44- Belediye başkanlığı, ölüm ve istifa hâllerinde kendiliğinden sona erer.
Belediye başkanının;
a) Mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun mahallin mülkî idare amiri tarafından belirlenmesi,
b) Seçilme yeterliğini kaybetmesi,
c) Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya engellilik durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi, (1)
d) Meclisin feshine neden olan eylem ve işlemlere katılması,
Hâllerinden birinin meydana gelmesi durumunda İçişleri Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştay kararıyla başkanlık sıfatı sona erer.
Demektedir.
Büyükşehir Belediye(BŞB) Yasasının 19. Maddesinde ise Belediye Kanunundaki hükümler saklı kalmak kaydıyla büyükşehir belediye meclisinin feshine neden olan eylem ve işlemlere katılan büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediye başkanlarının görevlerine Danıştay kararıyla son verilir. Denilmektedir.
Ankara, Niğde, Bursa ve Balıkesir Belediye başkanları istifa nedeniyle görevlerinden ayrılmıştır. Bu nedenle Belediye yasasının 44.maddesinin “ Belediye başkanlığı, ölüm ve istifa hâllerinde kendiliğinden sona erer” ifadesi tamda bu duruma uygundur.
Belediye Başkanının istifası sonrasında yapılacak işlemler Belediye yasasının 45.maddesinde düzenlenmiştir
Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacak işlemler
Madde 45- Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması durumunda, vali tarafından belediye meclisinin on gün içinde toplanması sağlanır. Meclis, birinci başkan vekilinin, onun bulunmaması durumunda ikinci başkan vekilinin, onun da bulunmaması durumunda en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak;
a) Belediye başkanlığının boşalması veya seçim dönemini aşacak biçimde kamu hizmetinden yasaklanma cezasının verilmiş olması durumunda bir başkan,
b) Başkanın görevden uzaklaştırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aşmayacak biçimde kamu hizmetinden yasaklama cezası alması durumunda bir başkan vekili,
Seçer.
(Ek fıkra: 15/8/2016-KHK-674/38 md.; Aynen Kabul: 10/11/2016-6758/34 md.)Ancak, belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde 46 ncı maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilir. Görevlendirilecek kişinin seçilme yeterliğine sahip olması şarttır. Görevden uzaklaştırılan veya tutuklanan belediye meclisi üyesinin istifa etmesi halinde de bu fıkra hükümleri uygulanır. Bu fıkra gereğince belediye başkanı veya başkan vekili görevlendirilen belediyelerde bütçe ve muhasebe iş ve işlemleri valilik onayı ile defterdarlığa veya mal müdürlüğüne gördürülebilir. Bu belediyelerde belediye meclisi, başkanın çağrısı olmadıkça toplanamaz. Meclisin, encümenin ve komisyonların görev ve yetkileri 31 inci maddede belirtilen encümen üyeleri tarafından yürütülür.
Belediye başkanı veya başkan vekili belediye meclis üyeleri arasından ve gizli oyla seçilir. İlk iki oylamada üye tam sayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır. Dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, belediye başkanı veya başkan vekili seçilmiş olur. Oyların eşitliği durumunda kur'a çekilir.
Birinci fıkranın (b) bendi uyarınca başkan vekili seçildikten sonra belediye başkanlığının (a) bendinde belirtilen nedenlerle boşalması durumunda bu maddeye göre belediye başkanı seçilir.
Yeni seçilen belediye başkanının görev süresi, yerine seçildiği başkanın görev süresi ile sınırlıdır. Başkan vekili, yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış ya da tutuklanmış olan başkan göreve dönünceye kadar görev yapar.
Belediye başkanı veya başkan vekili seçilinceye kadar belediye başkanlığı görevi, meclis birinci başkan vekili, bulunmaması durumunda ikinci başkan vekili, onun da bulunmaması durumunda vali tarafından görevlendirilecek bir kamu görevlisi tarafından yürütülür.
Belediye başkanı veya başkan vekili seçimi en geç onbeş gün içinde tamamlanmadığı takdirde belediye meclisinin feshine ilişkin hükümler uygulanır.
Belediye başkanı görevlendirilmesi
Madde 46- Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması ve yeni belediye başkanı veya başkan vekili seçiminin yapılamaması durumunda, seçim yapılıncaya kadar belediye başkanlığına büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından görevlendirme yapılır. Görevlendirilecek kişinin belediye başkanı seçilme yeterliğine sahip olması şarttır.
Büyükşehir belediye başkanı
Madde 17- Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir.
Büyükşehir belediye başkan vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre belirlenir. Ancak, büyükşehir kapsamındaki ilçe (…) (2) belediye başkanları büyükşehir belediye başkan vekili olamaz. (2)
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor klüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz. (3)
Madde 17 Başkan vekili olamaz demektedir.
Yeni Seçile belediye başkanları vekil midir yoksa asil belediye başkanı mıdır?
Madde 17- Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir. Demektedir.
Yani Büyükşehir Belediye Başkanı doğrudan halk tarafından seçilmesi gerekir. Bu durumda halk tarafından seçilmeyen kişiler herhangi bir nedenden dolayı Belediye başkanının görevden ayrılması durumunda kalan sürede vekâlet edecektir.
Eğer yasa bu şekilde yorumlanır ise bu durumda ilçe belediye başkanları vekil olarak aday gösterilemez.
Belediyenin seçilmiş meclis üyeleri arasından bir kişinin seçilmesi gerekir. İkinci olarak Belediye başkanları meclisin doğrudan doğal üyeleridir. Bu sıfat hizmetleri koordine edilmesi ve ilin idare bütünlüğünde işlerin sağlıklı yürüyebilmesi için verilmiştir. Doğa üyeler dışında seçilmiş üyeler vardır. BŞB Başkanlığının sona ermesi durumunda Seçilmiş üyelerden birinin BŞB Başkanlığına seçilmesi yerel yönetim mantığına uygundur. İlçe belediye başkanları kendi ilçelerinde yürütme görevi nedeniyle seçilmiştir. Yetkileri o alanla kısıtlıdır. BŞB Meclisinde ise kendi görev alanlarındaki halkın hak ve hukukunun korunması için yürütme etkisine haiz olmasından ötürü bulunmaktadır. Seçilmiş BŞB Meclisi üyelerinin asli görev alanı Büyükşehir sınırlarıdır. Bir vekâlet gerektiğinde yasanın ruhuna uygun şekilde bu vekâletin BŞB için seçilmiş Meclis üyelerinden birinde verilmesi gereklidir.
Yasaların ruhu ve ardında yatan felsefeleri vardır. BŞB Başkan vekilliği için İlçe belediye başkanlarının aday gösterilememesinin nedeni seçildikleri alana hizmet etmek ve yetkiyi o alanlar için almalarıdır. Aksi uygulamada yetki verilmemiş bir alanda yetki transferi yapılmış olacaktır. Vekilliğin bile sakıncalı bulunduğu bir makama asaleten seçilme yetkisinin verilmesi yasanın ve yerel yönetim felsefesine aykırıdır
