Yaşam süresinin uzamasına bağlı olarak özellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan hastalıkların önemi daha da artmaya başladı. Gerek hastanın kendisinin, gerekse hasta yakınları için yaşam kalitesinin düşmesine neden olan sorunlardan biri de Alzheimer. Araştırmalar 65 yaşın üzerinde her 15 kişiden birinde Alzheimer görüldüğünü ortaya koyuyor. Yaş ilerledikçe de görülme sıklığı artıyor. Acıbadem Adana Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram, hastalığın en önemli belirtisinin günlük yaşamı etkilemeye başlayan hafıza kaybı olduğunu söylüyor. Ancak unutkanlığın hastalığın tek belirtisi olmadığını ve şiddetinin kişiye göre değiştiği birçok farklı belirtilerinin de bulunduğunu anlatıyor.
Alzheimer denince ilk akla gelen unutkanlık oluyor. Özellikle de yaşın ilerlemesiyle birlikte hemen herkesin yaşayabileceği gündelik unutkanlıklar endişeyaratsa da hastalık sadece unutkanlıktan ibaret değil. Ancak yaşanan hafıza sorunları günlük yaşamı etkiler boyuta ulaşıyor, unutulanlar tekrar geri gelmiyorsa hastalıktan şüphe duyulması gerekiyor.
Henüz nedeni tam olarak bilinmese de yüzde 5 oranında genetik yatkınlığa dayanan bir beyin hastalığı olan Alzheimer, düşünme ve akıl yürütme becerilerinin de zaman içinde kaybolmasına neden oluyor. Dolayısıyla her hastada farklı şekillerde ve şiddette şikayetler ortaya çıkmaya başlıyor. Hastalığın tanınmasında bazı belirtilerin bulunduğunu söyleyen Acıbadem Adana Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram, tanının konmasında hem ortaya çıkan bulguların hem de şiddetinin önemli olduğuna ifade ediyor. Alzheimer’e işaret eden belirtileri şöyle sıralıyor...
Hafıza kaybı
Hastalığın en yaygın belirtilerinden birini oluşturuyor. Kişinin özellikle yakın zamanda öğrendiklerini daha kolay unuttuğu gözleniyor. Farkında olmadan aynı soruyu defalarca sorabiliyor ya da herhangi bir şeyi isteyebiliyor. Her ne kadar yaşa bağlı olarak bazı unutkanlıklar yaşanması normal kabul edilse de sağlıklı olan kişiler unuttuklarını tekrar hatırlayabiliyor. Bu da en önemli ayırıcı özellik oluyor. Alzheimer hastası, gündelik hayatını sürdürebilmek için, eşyalarını koydukları yerleri hatırlamak ya da randevularını unutmamak için küçük notlara ya da hatırlatıcılara ihtiyaç duymaya başlıyor. Zaman içinde bu belirtiler artıyor ve hem aile üyelerini bile hatırlayamaz noktasına ulaşıyor hem de artık daha fazla desteğe ihtiyaç duyuyor.
Planlama becerilerinde zorlanma
Alzheimer yaşayan kişilerin bazılarında gündelik olarak yürüttükleri işlerin planlaması ve takiplerinde sorun yaşayabildikleri gözleniyor. Özellikle de faturalar gibi sayıların devreye girdiği konularda, konsantrasyon güçleri yaşayabiliyor ya da iş normal süresinden daha uzun sürebiliyor. Muhakeme gerektiren banka işlemlerini takipte zorlanabiliyor.
Görsel sorunlar
Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram, bazı hastaların yaşadığı görme problemlerinin Alzheimerin ilk belirtileri olabileceğini söylüyor. Hastanın herhangi bir mesafeyi algılaması zorlaşıyor ve renkleri ayırt etmesi güçleşiyor. Bunun için özellikle otomobil ya da herhangi bir araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işleri yapması tehlikeli olabiliyor. Bazen gözünün önündeki bir eşyayı kalabalık içinde seçemeyebiliyor.
Karar verememe
Alzheimerhastasının en sık yaşadığı bir diğer sorun ise karar verme sıkıntısı. Yaşadığı unutkanlık muhakeme güçlüğü ile birleşince kararsız kalabiliyor ya da yanlış karar verme oranı artabiliyor.
Günlük rutinleri yerine getirememe
Hasta zaman içinde her gün gerçekleştirdiği rutinleri bile gerçekleştiremez hale gelebiliyor. Sürekli gittiği bir yere yalnız gidemediği gibi iş yerindeki görevlerini tek başına yapamıyor. Hatta sıklıkla oynadığı tavla gibi oyunların kurallarını bile unutabiliyor. Ayrıca kendi kendine olan bakımı ve hijyeni azalıyor, kıyafetlerini yardımsız giyemeyebiliyor.
Yer ve zamanı karıştırma
Hatırlama ve muhakeme güçlüğü ile birlikte Alzheimer hastası bazen nerede ve neden bulunduğunu, oraya nasıl geldiğini unutabiliyor. Hangi tarihte ya da mevsimde oldukları gibi zaman kavramlarını yitiriyor. Kavrama yeteneklerini kaybettikleri için en iyi bildikleri yerlerde bile çok kolay kaybolabiliyor ve tarif edilse de anlamakta zorluk çekiyor.
Konuşma ve yazma güçlüğü
Hafızada yaşanan oyunlar kelimeler üzerine de yansıyor. Bu nedenle hasta konuşulanları anlamak ya da fikirlerini ifade etmek konusunda sıkıntı yaşıyor. Hatta sürdürdüğü bir konuşmanın ortasında uygun kelimeleri bulamadığı için birdenbire durabiliyor ya da kendini tekrarlıyor. Zaman içinde kelime dağarcığı giderek azaldığı için farklı nesneleri farklı isimlerle tanımlayabiliyor. Dolayısıyla okuma yazma becerilerinin de azaldığı görülüyor.
Sık sık eşyalarını kaybetme
Aslında hemen herkes zaman zaman eşyalarının yerini kaybedebilir ya da nereye koyduğunu hatırlamayabilir. Ancak Alzheimer hastalarında durum bundan biraz daha karmaşık yaşanıyor. Çünkü sağlıklı bir kişi geri dönük olarak kaybettiği eşya ile ilgili neler yaptığını nereye koyabileceğini sorgulayabilirken, Alzheimer hastası bunu yapamıyor. Dolayısıyla telefonu, cüzdanı buzdolabında olabiliyor ya da eşyalarını başkalarının aldığını iddia edebiliyor.
Sosyalleşmekte güçlük çekme
Bazı kişilerde yaşlanmayla birlikte bıkkınlık, sosyal ilişkilerden uzaklaşma hatta depresyon gibi belirtiler gözlenebiliyor. Ancak Alzheimer hastasının da yaşadığı bulguların biri olan asosyal olma durumu biraz daha farklı seyrediyor. Çünkü hasta yaşadığı tüm değişiklerle birlikte herhangi bir sosyal ortama girmekten çekinmeye başlıyor. Giderek hayata dair motivasyonunu yitirip içine kapanabiliyor. Devamlılığı getirmekte zorlandığı için en sevdiği işleri ya da hobileri sürdürmekte zorlanabiliyor, spor yapmak istemiyor.
Kişilik ve davranışlarda değişiklik
Yaşadığı tüm bu durumların Alzheimer hastasının kişiliğinde de bazı değişimlere neden olabildiğini söyleyen Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram, “Hastanın ruh halinde belirgin farklılıklar görülebiliyor ve kendini çok daha endişeli hissetmeye başlıyor. Şüpheci, şaşkın, endişeli davranabiliyor. Evinde, işyerinde, ailesiyle ya da arkadaşlarıyla bulunduğu bir ortamda huzursuz olabiliyor.”diyor.
