Madde kullanımının giderek yaygınlaşması ve uygun koruma yöntemlerinin bilinmiyor olması ailelerin korkularını da giderek artırıyor. Aileler kendilerini en çok kaygılandıran bu sorunla ilgili şu sorunun yanıtını arıyor: Çocuğumun madde kullandığını nasıl anlarım? Uzmanlar çocukta meydana gelen psikolojik, davranışsal ve bedensel bazı değişimlerle bunun anlaşılabileceğini söylüyor…
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Aslı Zeynep Başabak, madde kullanan kişilerin farkına varmanın kolay olmadığına ancak kullanımı düşündüren birtakım belirtilerin saptanabileceğine dikkat çekiyor. Başabak, şu bilgileri verdi:
“Madde kullanımı olan gençlerde bir süre sonra kullanıma bağlı psikolojik, davranışsal ve bedensel değişimler meydana gelir. Bu değişimleri erken fark etmek, erken önlem almayı da sağlayacağı için oldukça önemlidir.
Çocuğunuzun madde kullandığını nasıl anlarsınız?
Eğer çocuğunuz;
•Her zamankine göre sizinle daha az zaman geçirmeye başladıysa veya evde zamanının çoğunu odasında yalnız geçiriyorsa,
•Her zamankine göre daha sık ev dışında zaman geçirmeye başladıysa,
•Eve geç geliyor ve nerede olduğunu size haber vermiyorsa,
•Duş alma, temiz kıyafetler giyinme gibi kişisel hijyenine verdiği önem azalmışsa,
•Sorumluluklarını aksatmaya başladıysa,
•Var olan arkadaş grubunu değiştirmişse ve tanımadığımız kişilerin isimlerini kendisinden daha fazla duymaya başlamışsanız,
•Her zaman gittiği yerlerden farklı yerlere gidiyor veya farklı ortamlarda zaman geçirmeye başlamışsa,
•Her zamankine göre daha fazla para harcıyor ve size harcamalarının sebebini net açıklayamıyorsa,
•Alkol ya da maddeyle ilgili olumlu düşüncelere sahip olmaya başladıysa,
•Her zamankinden daha gerginse ve kolay sinirleniyorsa,
•Sık duygu değişimleri yaşıyorsa. Kimi zaman neşeli, sakin iken kimi zaman öfkeli saldırgan davranışlarda bulunuyorsa,
Çocuğunuzun madde kullanımından şüphelenebilirsiniz.
Ergenlik dönemi belirtileriyle karıştırılmamalı
Ancak unutulmamalıdır ki bu belirtilerden bazıları aynı zamanda ergenlik döneminin de özellikleridir. Dolayısıyla somut kanıtlarınız olmadan çocuğunuzu madde kullandığına dair suçlamak aranızdaki ilişkinin bozulmasına sebep olacağı gibi tehlikeli sonuçlar da doğurabilmektedir. Amacımızın onu yakalamak değil ona destek olmak olduğunu unutmamak gerekir.
Eğer çocuğunuzun madde kullanımından eminseniz, ilk öğrendiğinizde ne yapmalısınız, nasıl davranmalısınız?”
Pek çok aile için travmatik olan bu süreci başarılı bir şekilde atlatmak için bir takım basamaklardan bahsedebiliriz.
-Öncelikle soğukkanlı olun ve çocuğunuzla konuşmadan önce durum hakkında detaylı bilgi toplayın.
Çocuğunuz hangi maddeyi, nasıl kullanıyor? Bu maddenin etkisi nedir? Ne kadar zamandır, kimlerle ve nerede kullanıyor? Siz bu bilgiyi nasıl edindiniz gibi soruların cevaplarını edinin.
-Eşinizle sorunun çözümüne dair ortak bir plan yapın. Ve her ikiniz de bu plana sadık kalın.
Bazı ailelerde daha büyük sorunlara sebep olacağı düşünülerek çocuğun madde kullanımı eşlerden birinden gizlenebilir. Hatta gizlenmesi için aile üyeleri, kullanan kişiden daha fazla çaba sarf eder hale gelir. Ancak bu durum sadece kullanımın sürmesine sebep olur. Unutulmamalıdır ki gizlilik bağımlılığı beslemektedir. Bu sebeple anne babanın ortak bir dil kullanması ve çocuğa karşı birbiriyle tutarlı yaklaşımlarda bulunması işin püf noktasıdır.
-Onunla hazır olduğunuz zaman konuşun.
Aileler sıklıkla çocuklarının kullanımını ilk öğrendiklerinde yoğun kaygı, korku, üzüntü, öfke gibi duygular yaşarlar. Bu duyguların yaşanması oldukça normaldir. Ancak bu duygular çocuklarına karşı davranışlarını etkilediğinde sorunun çözümünden çok daha da içinden çıkılmaz hale gelmesine sebep olmaktadır. Bu sebeple çok yoğun öfke, kaygı, korku yaşadığınızda bu konu hakkında konuşmayı erteleyin.
-Çocuğunuzu anlamaya çalışın.
Hem onun hem de sizin için uygun olduğunu düşündüğünüz bir zamanda kullanımının farkında olduğunuzu soğukkanlı ve açık bir şekilde ifade ettikten sonra onu dinleyin. Kullanımı hakkındaki düşüncelerini, neden madde kullanmaya ihtiyaç duyduğunu sorun ve anlamaya çalışın. Yargılamak, eleştirmek, korkutmak, ona suçluluk duygusu yaşatmak sizi bir çözüme ulaştırmaz. Amacınız çocuğunuzu anlamak olsun. Anlamadan yardımcı olamazsınız. Ancak anlamak kabullenmek demek de değildir. Kullanımı onaylamadığınızı açık ve net bir şekilde ifade edin. İsterse bu konuda ona destek verebileceğinizi belirtin. Bu konuşmayı yaparken ortaya çıkabilecek savunmacı tutumu ya da tartışmaları azaltmak için “ben dili” ile cümleler kurmaya özen gösterin.
-Profesyonel destek alın.
Bir ergenin madde kullanımının olması mutlaka destek gerektiren bir durumdur. Genellikle madde kullanımının ergenin yaşadığı zorlukların bir sonucu olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple uzun vadeli sonuçlar elde etmek adına altta yatan sorunların saptanması ve giderilmesi için profesyonel bir destek alınmalıdır.
-Kendini geliştirmesine yardım edin.
Çocuğunuzun tekrar kullanıma ihtiyaç duymaması için onun farklı alanlarda da kendini geliştirmesine yardımcı olun. Spor, sanat, hobiler, aile bağları, arkadaşlık ilişkileri, okul gibi alanlarla bağlarını güçlendirmesini destekleyin. Maddeyi odak noktanızdan çıkarın ve çocuğunuzu yeni keyif alanlarına yönlendirin.”
