Diyabet Önlenebilir mi?

Diyabete (Şeker hastalığı) dikkat çekmek amacı ile 1991 yılından beri 14 Kasım “Dünya Diyabet Günü” olarak kabul ediliyor. IDF (Uluslararası Diyabet Federasyonu) tarafından bu yıl seçilen slogan ise; “Diyabet: Geleceğimizi Koruyun”.

Kalp damar hastalıkları, körlük, uzuv kayıpları gibi önemli sorunlara yol açabilen diyabetin önlenebilir bir hastalık olduğunu söyleyen Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Serpil Salman “Bu hastalığın önlenmesine yönelik olarak çocukluk çağından itibaren tedbirler almak mümkün. Araştırmalar, günde 30 dakika veya daha fazla yürüyüş yapmanın diyabet riskini yüzde 35-40 azalttığını gösteriyor. Açlık kan şekeri hafif yüksek veya gizli şekeri olan biri fazla kilolarını vererek ve egzersiz yaparak diyabet gelişme riskini yüzde 58 oranında azaltabilir” diyor.

Ülkemizde 2010 yılı verilerine göre erişkin 6.5 milyon diyabetli var. Diyabet nedeni ile kişi başı sağlık harcamasının 2010 yılında 572 dolar olduğu hesaplanmış, 2011 yılında SGK sistemine diyabet hastalığının maliyetinin 13 milyar TL civarında olduğu belirlenmiş.

2012 yılı verilerine göre;dünyada 371 milyon kişinin diyabeti var, bu rakam 2030 yılında 552 milyona çıkacak.  Dünyadaki tüm ülkelerde tip 2 diyabet (erişkinlerde görülen diyabet) giderek artıyor.  Diyabetlilerin yüzde 80’i düşük-orta gelir seviyesindeki ülkelerde yaşıyor.  Diyabetlilerin 186 milyonu (Yüzde 50’si) tanı konulmamış durumda.  2012 yılında diyabete bağlı ölüm sayısı 4.8 milyon.   2012 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde diyabetlilerin sağlık sistemine getirdiği yük 471 milyon dolar. Bu rakam erişkin (20-79 yaş) toplumun sağlık harcamalarının yüzde 11’ini oluşturuyor.  Dünyada her yıl 78.000 çocuk tip 1 diyabet oluyor.

Diyabet önlenebilir mi?

Çocukluk çağının diyabeti olarak bilinen tip 1 diyabeti önlemek bugünkü bilgilerimize göre mümkün değil. Ancak erişkin tip (tip 2) diyabet toplum sağlığını asıl etkiliyor. Çünkü toplumda çok daha yaygın olarak görülüyor. Bu hastalığın önlenmesine yönelik olarak çocukluk çağından itibaren tedbirler almak mümkün.

“Daha doğru beslen, daha hareketli ol!”

Şişmanlığın önlenmesi, fiziksel olarak aktif olmak (egzersiz yapmak, hareketli bir yaşama sahip olmak) tip 2 diyabeti önlemede temel kurallar ve bunlar aslında kişinin çocukluk çağından itibaren kazandığı özellikler. Şişmanlık ve hareketsizlik yüzünden, günümüzde erişkin tip diyabetin görülme yaşının çocukluk-ergenlik çağına kadar inmiş durumda olması, bu yaşlarda önlem alınmasına olan ihtiyacı belirginleştiriyor. Araştırmalar, günde 30 dk veya daha fazla yürüyüş yapmanın diyabet riskini yüzde 35-40 azalttığını gösteriyor.

Diyabetlilerin yarısı hastalığından haberdar değil

Erişkin bir kişide diyabet riski bazı özelliklere bakılarak belirlenebilir. Bunlar yaş, bel çevresi, vücut ağırlığı, ailede diyabet hikayesi, gebelik diyabeti, kalp damar hastalıkları, polikistik over sendromu, uyku apne sendromu varlığı vb durumlar. Bir kişinin diyabet yönünden riskli olması durumunda açlık ve gereğinde şeker yükleme testi (OGTT) yapılarak araştırılması gerekir. Açlık kan şekeri hafif yüksek veya gizli şekeri olan biri fazla kilolarını vererek ve egzersiz yaparak diyabet gelişme riskini yüzde 58 oranında azaltabilir.