Yönetim şekli 1865-1923 yılları arasında Sancak'tı. 58 yıl Sancak statüsü ile yönetildi. Cumhuriyet döneminde yani 1923 yılında büyük bir aşama kaydederek vilayet oldu. Ancak Vilayet olma saltanatı kısa sürdü.
***
Yıl 1926 sonu, Vilayetliği lağvedilerek Adana İl’ine bağlı ilçe haline getirildi. Bu ilçe tam 102 yıldır yeniden il olma özlemini çekiyor. Bu ilçe tarihte pek çok medeniyetlere ev sahipliği yapan Kozan'dır.
***
1920 yılında Kozan Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Mareşal Fevzi Çakmak'ı Milletvekili olarak göndermiştir. Nisan 1920'de Ankara'ya gelen Mareşal Fevzi Çakmak, 3 Mayıs 1920'de Kozan Milletvekili sıfatıyla Millî Savunma Bakanı olarak seçilir. Aynı zamanda Bakanlar Kurulu Başkan vekilliği görevini de üstlenir.
***
TBMM 'de birinci dönemde Fikret Onuralp, Hüseyin Çelik, Mustafa Cantekin ve Reşit Paşa, Kozan'ın yeniden Vilayet olabilmesi için yoğun mesai harcarlar, fakat başarılı olamazlar. Ve Kozanlılar 102 yıldır il hakkının geri verilmesini istiyor ve bekliyor.
***
Kozan, tarih ve medeniyet şehri olarak bilinir. İlçede önemli yapılar bulunuyor. Bunların arasında Karasis Kalesi, Andıl Kalesi, Yarıkkaya Kalesi, Bucak Kalesi, Kudret Kalesi, Hoşkadem Camii, Küçük Camii, Kilikya Manastırı, Arıkan Konağı, Bedesten, Ferhat Tepesi Kilisesi, Köreken Kilisesi, Battalgazi Zindanı ve daha birçok kalıntılar özellikle yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekiyor.
***
Zaman zaman bazı siyasi parti genel başkanları Kozan'ın il olacağı sözünü veriyor. Bu sözler her seçim döneminde tekrarlanıyor. Lakin seçim bittikten sonra unutuluyor. Nedense bir daha gündeme getirilmiyor.
***
Osmanlı'da sancak merkezi, Cumhuriyetin ilk yıllarında il merkezi statüsü kazanan Kozan, 102 yıldır yeniden il olmayı hayal ediyor. Bu hayal bir türlü gerçekleşmiyor nedense ! Kozan halkı da İl haklarının geri iade edilmesini talep ediyor.
***
Anımsanacağı üzre MHP Genel Başkanı Sayın Devlet Bahçeli, Haziran 2023'teki grup toplantısında "Cumhuriyet’in 100. yılında 100 il" açıklaması yapmıştı. Bu açıklama Kozan'da büyük heyecan yaratmıştı. Esnaf, Bahçeli’nin açıklamasını davul zurna eşliğinde iş yerlerine Türk bayrağı asarak coşkuyla karşılanmıştı. Ancak Bahçeli bu sözünü bir daha tekrarlamadı. Kozan halkının hevesi böylece kursağında kaldı.
***
Kozan eğer yeniden il olabilseydi, tarih, turizm, tarım, sanayisi ile bölgenin gelişen, büyüyen büyük bir merkez olma potansiyeline sahip olacaktı.
***
Kozan coğrafya, fiziki ve nüfus olarak da il olmayı hak eden bir ilçe konumunda.
Sanayiden tarıma halk, çevre ilçelerden Kozan'a geliyor. ticaret Kozan'da. Bu olanaklara sahip Kozan bir türlü yeniden il olamıyor. Bu nedenle büyük yatırımcı ilçeden kaçıyor, teşvik alan bölgelerde yatırım yapıyor. Dolayısıyla ekonomi ve turizm de gelişmiyor.
***
-Köşger'in halk buluşması-
Tarih; 1 Ağustos 2025 Adana Valisi Yavuz Selim Köşger Kozan'ı ziyaret ediyor. Yaklaşık 600 yıllık geçmişiyle Kozan'ın kültürel ve tarihi mirası Hoşkadem Camii'nde incelemelerde bulunuyor.
***
Valilik'ten konuyla ilgili yapılan yazılı açıklamada, Sayın Köşger'e iletilen sorunlar içerisinde Kozan'ın il olup olmayacağının bulunup bulunmadığına dair tek bir kelime yer almıyor. Ancak Vali Köşger, Kozan’ın Adana’nın kadim ilçelerinden biri, zamanında vilayet statüsünü kazanmış bir yerleşim yeri olduğuna vurgu yapıyor. Ama ve lakin Kozan'ın yeniden il olup olmayacağı konusunda tek bir tümce kullanmıyor.
***
Bu da gösteriyor ki, Kozan 102 yıldır il olması için hayal kuruyor. Böyle giderse bu hayalı daha uzun süre gerçekleşmeyecek gibi görünüyor.
***
Değerli okuyucularım, söyler mısınız Kozan halkı siyasî liderlere nasıl inanacak? Vaatlerini unutan parti genel başkanı ya da başkanlarının arkasından nasıl koşuşacak? Sözkonusu parti ya da partilere nasıl oy verecek?
