KEDİ –KÖPEK VE EVCİL HAYVANLARDA İLAÇ KULLANIMI

Kedi,köpek,güvercin,muhabbet kuşu ve kanarya gibi evcil hayvanlar koruyucu olarak(profilaktik)ya da tedavi edici olarak ilaç kullanmaktadır.İnsanlar kendilerinde olduğu gibi evcil hayvanlarında da bilinçsizce ilaç kullanmaktadırlar.Bu ilaçlar genellikle antiparaziter (kene,bit,pire,solucan,kıl kurdu gibi),ateş düşürücü,antibiyotikler ve vitaminlerdir.

Adana’da güvercin yetiştiricilerinde bilinçsizce antibiyotik ve vitamin kullanımı yaygındır.Ve bu tamamen rastlantısal olarak iyi sonuç alınan ilaçların tavsiyesiyle olmaktadır.Güvercin ve kanatlı hastalıklarında laboratuvar incelemesinden sonra ilaç (antibiyotik) kullanılması doğru olandır.Güvercin ve kanatlı yetiştiriciliğinin amatörce uğraş olması laboratuvar alışkanlığını geliştirmemiştir.Bakteriyel enfeksiyonlarda kullanılan antibiyotik ilaçlar,viral hastalıklarda hiçbir yarar sağlamaz.Aksine bağışıklık sistemini baskılar. Hastalığın hayvanda daha hızlı ilerlemesini sağlar. Çoğu zaman kullanılan ilaçlar birbirinin etkisini azaltmakta ya da etkisizleştirmektedir.Antibiyotiklerin bilinçsiz,rastgele kullanımı mikroorganizmaların rezistans (direnç) kazanmalarına sebep olmaktadır.Direnç gelişince,veteriner hekimin kullandığı antibiyotikle sonuç alınamamaktadır.Bu da hekimi hasta sahibi karşısında başarısız göstermektedir. Kullanılan ilaçların hastalığa uygunluğu,verilme miktarı,verilme sıklığı ve süresi tedaviyi etkileyen faktörlerdir.Aynı ilacı sıradan bir insanın vermesiyle hekimin uygulamasında sonuçlar farklı olacaktır. Hasta hayvana teşhis koyulmadan ilaç verilmez. Hasta sahipleri hasta hayvanının ateşini düşürmek, iştahını açmak için kullandıkları çeşitli ilaç asıl hastalığı gizleyebilmektedir. Veteriner hekim muayene esnasında semptomları görememekte, teşhiste yanılmalar olmaktadır. İstenmeyen ilaç kullanımlarından birisi de hayvana zarar verecek ilaçların kullanılmasıdır. Ateş düşürmek için masumca verilen aspirinin mide kanamasına neden olduğu çok sık görülür.

Veteriner hekimler ve veteriner kliniklerinde ilaç kullanımında enjeksiyonu tercih ederler. Enjeksiyonun, ağız yoluyla verilen ilaçlardan tedavi yönüyle daha etkili ve güvenilir olduğu bilinir. Bazı ilaçların sadece ağız yoluyla (oral yolla) verilen formları mevcuttur.Ya da tedavinin belirli aşamalarında ağız yoluyla (oral yolla) ilaç kullanımı tercih edilir.Tedavisi devam eden kedi-köpeğinize ağız yoluyla ya da haricen kullanmanız gereken ilaçlar (göz-kulak damlası gibi) verme durumunda kalabilirsiniz.Sıvı,hap ya da damla formundaki ilaçları ‘NASIL VERMENİZ ?’ konusunda sizlere yardımcı olacak bilgiler içermektedir.

İLAÇ VERME:

Sıvılar: Birçok insan için, bir hayvana sıvı ilaç vermek, hap vermekten daha kolaydır. İlk yardım çantanızda bebeklere ilaç vermede kullanılan bir şırınga veya göz damlası bulunduran (ikisinde de ölçüler üslerinde belirtilmiş olmalı). Bunları eczanelerde veya marketlerin bebek bölümünde bulabilirsiniz.
Pratik olarak sıvı veya sıvı ilaç ölçüleri;
1 milimetre (ml) = 1cc
5cc = 1 çay kaşığı
15cc = 1 yemek kaşığı
8 ons = 1 fincan(1 ons = 28 gr)

Teknik:
1-Göz damlasının ucunu, hayvanın ağzının içine dişlerin en kısa ve düz olduğu yere (köpek dişlerinin hemen arkasına) yerleştirilir.
2- Damlayı alt dişlerin üstüne ya da diş eti ve alt dişler arasındaki torbacıklara nazikçe konumlandırın. (ilacı dişlerin üzerin yerleştirmek, torbacıklara yerleştirmeye oranla, daha az ilacın tükürülmesiyle sonuçlanacaktır.
3-Yavaşça ilacı verin, hayvanın yutabileceğinden daha hızlı olmamalı
UYARI: Veteriner tarafından yazılmadıkça hiçbir ilaç verilmemelidir.

Haplar ve Kapsüller:

Teknik:
1-Burnu tutarak ve nazikçe yukarı kaldırarak, hayvanın çenesini tavana doğru kaldırın.
2-Alt çenenin en ön kısmını aşağıya doğru nazikçe çekin.
3-Tableti, güvenilir bir şekilde ağzın içinde gidebilecek en arka kısma dilin arkasının ortasına yerleştirin.
4-İlacı ağzına koyduktan sonra, hayvan yutana veya burnunu yalayana kadar, ağzını kapalı tutun. Bazen, burunlarına nazikçe üflemek ya da boğazlarını okşamak hayvanın ilacı yutmasını sağlayacaktır.

—Tabletler, yemeğin içine de gizlenebilir, ancak hayvanın lokmasını yemeği ilaç atmadığından emin olmalısınız. Köpekler için, fıstık yağı çok işe yarar, çünkü yapışkandır ve tabletin tutulmasını sağlar. (kediler genellikle fıstık yağı yemezler) Eğer hayvan kusuyorsa veya ishalse, ilacı yemeğin içine gizlemek iyi bir fikir değildir çünkü kusmayı uyarabilir.
—Kediyi sadece başı görünecek şekilde bir havluya sarmak, kedi tarafından tırnaklanmanızı önleyebilir.
—Ayağa kalkmayacak şekilde bir köşede oturma pozisyonunda olan bir köpeğe ilaç vermek genelde çok işe yarar.
—Ayrıca piyasada ticari tablet silahları mevcuttur. Bunlar ilacı tutan ve elinize hayvanın ağzına koymadan ilacı hayvanın boğazının arka kısmına yerleştirmenizi sağlayan plastik tüplerdir.
—Yatan, bilinçsiz olan kusan agresif olan ve ani nöbet halindeki bir hayvanı asla ağızdan ilaç vermeyi denemeyin.

Göz ilaçları verme:

Teknik:
1-İlaç vermek için kullanacağınız elinizin yanını, üst göz kapağın üstündeki kemiğe yaslayın. Bu sizin dürtülmeniz durumunda ilaç tüpünün göze girmesini engelleyecektir.
2-Çenenin altındaki avucunuzun içiyle başı destekleyerek, hayvanın başını az miktarda arkaya yatırın.
3- Aynı elinizle başparmağınızı kullanarak alt göz kapağını aşağıya çekin.
4-Damlaları ya da merhemi direk göze verin. Ancak, ilaç verilen aletin ucunun gözle temas etmemesine özen gösterin. (Yani ucu göze değmesin)

Kulak ilacı vermek:

Teknik:
1-Köpeğin yanında yani tedavi edeceğiniz kulağın bulunduğu tarafta durun.
2- Gerekirse, kulağın sarkık kısmını kaldırın böylece açılan kulağın içini net görebilirsiniz.
3- Damlaları kulağın ortasına sıkın. (verin)
4-İlacın, kulağın daha iç kısımlarına ulaşabilmesi için kulağın altını ovun.

SIKÇA SORULAN SORULAR:

1)Güvercinlere hastalıklardan koruyucu olarak antibiyotik kullanılabilir mi?

Yanıt: Güvercinlere koruyucu amaçlı antibiyotik kullanımı hayli yaygın ve yanlış bir uygulama.

Antibiyotikler hiçbir zaman koruyucu olarak kullanılmaz.Patojen mikroorganizmanın tesbitinden sonra tedavi edici maksatla kullanılır.Bu kullanım mümkünse antibiyogram yapıldıkdan sonra uygulanmalıdır.Eğer laboratuar olanağı yoksa,hekim tecrübe ve inisiyatifiyle antibiyotik seçilebilir.

Hayvan sahibinin kullandığı antibiyotikler direnç gelişmesine neden olacaktır.Hayvanlarda koruyucu amaçlı kullanılması gerekli olan ilaç değil ‘AŞI’dır.Yalnızca aşılar koruyucu amaçla kullanılabilir.Aşıları eczanelerden değil,veteriner hekimlerden temin edilmeli.Aşıları muhafaza edecek olan soğuk zincirinin kırılmaması gereklidir.

Güvercinlerde koruyucu olarak aşını yanı sıra bakım, kafes, su hijyeni ve havalandırma düzenlenebilir. Mevsim dönüşümler gibi stresli dönemlerde vitamin ve yemden yararlanmayı artıran yem katkıları kullanılabilir.Bu uygumla yumurtlama verimini ,tüy sağlığı içinde olumlu olur.

İSMAİL SERDAR SAYAR Veteriner Hekim/ADANA