KORNA VİRÜS GÜNLERİNDE YAŞLILIK İNSANI KIYMETSİZLEŞTİRMEKTE MİDİR? ÖNCE İNSAN!
Annesine-Babasına Sahip Çıkamayan İnsanda Varmış?
Kocaeli Darıca Farabi Eğitim Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Mustafa Güneş'ten 'hastane köşesine anne-babasını terk edip kaçanlara' seslendi: Sizi ifşa etmemi ister misiniz? Başhekim Doç. Dr. Mustafa Güneş, Korona virüs tedavisi gören anne-babalarıyla ilgilenmeyen ve tedavilerinin ardından hastanede kalmalarını isteyen çocuklarına sosyal medyadan tepki gösterdi. Dr. Güneş, 'Evet bunların sayısı parmak sayısı kadar ama üzüntü verici bir durum” diyor. Bu ve benzeri haberleri duymuştum ve kendi kendime olmaz demiştim. Evet, hastalık insandan insana bulaşan ve öldürme riski yüksek bir salgın. Sağlık çalışanları bulaşıcı diye çalışmamazlık etmiyorlar. Her türlü önlem almalarına rağmen hayatlarının riske açık olduğunu da bilerek çalışmaya devam ediyorlar. Nihayet ülkemizde ve dünyada çok sayıda doktor, hemşire ve hasta bakıcı hayatlarını kaybettiler. Her biri görev şehidi diyebileceğim fedakâr insanlar. Her gün sağlık çalışanlarına müteşekkir olduğumuzu dile getiriyor ve kendilerini alkışlıyoruz.Dr. Güneş “virüs kaparım diye hastaneye, cami avlusuna bebeğini bırakıp kaçanlar gibi bırakıp giden ve hiç ulaşılamayan veya tedavisi tamamlanan anne babasını almaya bile yanaşmayanlar” diyerek tepkisini nazikçe belirtmektedir.Başhekimin serzenişinden anlıyoruz ki “hastane köşesine anne-babasını terk edip kaçanlar, telefonlarımıza dahi cevap verme nezaketinde bulunmayanlar” varmış ve bunların sayısı parmak sayısı kadarmış.
Nüfus Artışı ve Uzun Yaşlılık Belirli Sorunları da üretmektedir
Soru Nüfus artışı, yaşın uzaması beraberinde uzun süren yaşlılık ve kronikleşen yaşlılığın getirdiği yeni durum. Maalesef insanlar annesinden ve babasından bile kaçar duruma gelmişlerdir. Kişilerin yaşadığı özel durumu bilmiyorum. Ancak insan olduğumuzu unutmayalım. Yaşam her şeye rağmen devam ediyor. Ölümde hak ancak ölene kadar yaşatmak daha da önemlidir. Bu süreçte gördüğüm çok sayıda arkadaşımızın ve tanıdıklarımızın ölüm kokusu ile olsa gerek, kendilerini toptan içeriye kapattılar. Uzun zamandır dışarı çıkamayan ve iletişimi minimum duruma getirmiş insanlar var. Onarlıda anlamaya çalışıyorum. Ancak Başhekimin belirtiği durumun gerçeğini ortadan kaldırmıyor.
Batıda Yaşlılar Ekonomik Kaygılar İle Tabiri Caiz İse Adeta Ölüme Terk Edildiler
Batıdaki Çoğu Ülkede Covid-19’dan ölenlerin çoğunluğu yaşlı nüfus. Yurtdışından yurda getirilen ve mikrofon uzatılan vatandaşımızın biri “yaşlıları bakım yurtlarında bırakıp ölüme terk ettiler” ifadelerini duyduk. Daha öncede sık sık basına yansıdı, İtalya, İspanya ve İngiltere’de çoğunlukla bakım yurtlarında kalan yaşlıların çoğunun bakılmadığı için yataklarında öldüklerinin görüntüleri yansıdı.
Yaşlılık Başlı Başına Üzerinde Durulması Gereken Bir Durum
Çok uzun süreli yaşlılık birçok sağlık ve sosyal sorunları da berberinde getirmektedir. Birkaç gün önce oğlum Erkin Can Ortaş ile yaşlılık ve olası konuları tartıştık. Yaşlılık ve buna bağlı müzmin hastalıklar sonucu bakıma muhtaç insanların bakıma muhtaç olması başlı başına bir sorun. Bu durum birçok yönden değerlendirilmesi gereken karışık bir sorun. Bildiğim bazı örneklerde, yaşlı kişilerin değersizleştiği ve çocukları tarafından ele ayağa düşmeden ömrünü tamamlasa deme noktasına gelmektedir. Hatta daha da ilerisi ifadelerde kullanılıyor. Bu konuyu yaşayan ve çocuklarına yük olmamak için çoğu insan bu süreci rahat atlatmak için hayatlarını bakım yurtlarında geçirmektedirler. Orada belirli bir ücret karşılığı sağlık hizmeti ve uygun ortam sağlanabilmektedir.
Batının Öğrendiği En Büyük Ders, Sağlık Ekonomiden Daha Önemlidir.
Batıda uzun süreler kaldım, sağlık sistemi ekonomiye endeksli şekillendiği için bu korona virüs ile mücadelede başarılı olmadılar. Uzun süren yaşlılığın bakımı ve sağlık giderleri ile üretimsiz harcamaları batıda sağlık ekonomisi alanını oluşturdu. Yaşlılıkla birlikte kronik hastalıkların artması yaşam kalitesinin de bozulması sonucu sağlık alanı harcamalarındaki artış sağlık ekonomisinin batıda çok erken başlamasına sebep oldu. Başta ABD olmak üzere bazı gelişen kapitalist ülkelerde sağlık sigortanız yoksa ve paranız da yoksa maalesef sağlık hizmeti alamazsınız. Alsanız bile arkadan sizlere binlerce dolarlık fatura gönderilir. Hipokrat yemini maalesef bizim gibi ülkelerde halen değer görüyor. Sağlığın bir halk sağlığı sorunu olduğu ve asgari düzeyde ücretsiz sağlanmasının gerektiğinin önemi yeni anlaşılıyor.Batının özellikle de gelişmiş G8 ülkelerinin bu süreçte öğrendiği en önemli ders, bir kamusal hizmet olan sağlığı kapitalist anlayışla ekonominin merkezine oturtmuş olmalarıdır. ABD ve İngiltere son dönemde hastalardan para talep etmeden test yapmayı ve sağlık desteği sunmayı kabul etiler.
Uzun Yaşlılık ve Kronik Hastalıklı Olgusu Yaşlılık Yönetimini Zorunlu Hale Getirmektedir.
Yaşlılık, doğal olarak beraberinde çok sayıda konuyu ortaya çıkarmaktadır. Geçmişte inşalar doğa ile iç içe olmaları ve sağlık hizmetinin de çok olanaklı olmadığı için insanların hastalıkları çok uzun sürmezdi. Doğal olarak doğada herhangi bir canlı karşılaştığı bir sağlık sorunu sonrası birkaç gün içinde gerekli gıdayı bulmazsa ölür. Onun için doğada yaralı bereli bir canlı bulamayız.Yaşlılık doğal olarak en fazla sağlık sorunların oluşturuyor. Yaşlıların hayat kalitesinin yükseltilmesi en çok üzerinde düşünülen alanlardandır. Yaşlılıkla birlikte organların da yaşlanması ve meydana gelen fizyolojik değişiklikler yaşam kalitesini etkilemektedir. Son yıllarda hasta haneler adeta birer parça değişim atölyesi gibi, bazı organların naklini başarı ile gerçekleştirmektedirler. Bu konuda son yıllarda kök hücre ve bioteknolojik yöntemler ile organ yapılması çalışmaları ayrıca çok araştırılan bilimsel alanlar arasındadır.
Yaşlıya İnsan Gibi Davranılması Öğretilmelidir
Yaşlıların yaşam kalitesinin arttırılması sağlıktan çok eğitim, psikolojik ve sosyal motivasyonu da ilgilendiren multidisipliner olarak ele alınması ve çalışılması gereken bir konu. Olayın sosyoekonomik boyutu olduğunu da düşünmek gerekir. Aynı zamanda değerler ve ahlaki boyutu da öğretilmeli ve yaşlılığın yönetilmesi ile birlikte yaşlılara sahip çıkılması gerektiği ve insana insan gibi davranılması öğretilmelidir. Başhekim Dr. Güneş 'Bizim hayat felsefemiz anne-babaya of! bile demeyi yasaklamıştır” diyor. Bir zamanlar bizleri karnında ve ensesinde taşıyan insanların enerjisinin tükenme noktasına gelmiş olması onları terk etmeyi gerektirmez. Bazılar için o güzel söylemelerin ve sözlerin birer görüntüden öteye gitmediği görülüyor.
Yaşlılık Eğitimi Bilimi Gereksinimi
Gerontoloji (Yaşlanma Bilimi) son yıllarda öne çıkan bir alan. Türkiye'nin yaşlı nüfus oranının %10'e yükseldiği ülkemiz ve dünyanın başka ülkelerinde artan sağlık sorunları ve hareketsizliklerin yarattığı birçok sorunla bahşetmeyi yönetecek yaşlılık eğitimi biliminin eğitim-sağlık ekseninde yeni bir alan üzerinde çalışılmalıdır.Sorunlar baş gösterdikçe çözüm önerileri de oluşmak zorundadır. Yaşlılık yönetimi ve yaşlılığın sağlıklı yürütülmesi için ayrı bir sağlık-pedagojik eğitime gereksinim duyulmaktadır.25 Nisan 2020, Adana
Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ,
https://www.facebook.com/iortas,
Tweeter İbrahim ORTAŞ @iortas
