KORONAVİRÜS KÜRESEL SALGINI VERGİ UYGULAMASINDA MÜCBİR SEBEP HALİDİR!

Dünya Sağlık Örgütü (VHO) Koronavirüsü (Kovit-19) küresel nitelikte salgın pandemi olarak ilan etti. Ülke’mizde de ciddi önlemler alınıyor. Konu ile ilgili bilim insanlarından oluşan ‘’Bilim Kurulu’’ oluşturuldu. İnsanların sokağa çıkmasına, daha az bir birileri ile temas etmemeye yönelik uygulamalara başlandı. Bu arada vergi ödevlerinin de bu küresel salgın nedeniyle yerine getirilememe durumu söz konusu. Bu küresel salgın mücbir sebep yani zorlayıcı nedenler halini gerektirdiği bu yazımızın konusu olacaktır.

MÜCBİR SEBEP NEDİR?

Vergi hukukunda mücbir sebep; mükelleflerin kanuni ve idari sürelere bağlı vergi ödevlerini yerine getirmelerine engel olan sebeplerdir. Kişiler veya kurumları kanuni temsilcilerinin iradesi dışında ortaya çıkan, önceden öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan hallerdir.

Vergi Usul Kanunu’nun 13’üncü maddesinde mücbir sebep halleri sayılmıştır. ‘’Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler’’ konumuzla ilgili olanıdır.

MÜCBİR SEBEBİN DÜZENLENDİĞİ YASALAR

Vergi Usul Kanunu’nun mücbir sebepler ile ilgili 13/3 maddesinde; ‘’kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler’’ mücbir sebep sayılmış, 15’nci maddesinde ise; ‘’13’üncü maddede yazılı mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez. Bu takdirde tarh zaman aşımı işlemeyen süreler kadar uzar.’’ Hüküm altına alınmıştır.

KORONAVİRÜS İRADE DIŞI MECBURİ BİR GAYBUBETTİR

Gaybubet nedir? Daha çok hukukta kullanılır. Arapça ‘gayp’ kökünden gelmektedir. Yok olma, bulunamama, orada olmama anlamlarındadır.

Mecburi gaybubet yani zorunlu bulunamama halleri vergi mükellefinin iradesi dışında belli bir yerde bulunamama nedeniyle vergi ile ilgili ödevlerini ya da işlemlerini verilen kanuni veya idari sürelerde yerine getirememesidir. Bu gaybubetler devam ettiği sürece süreler işlemez. Yani vergi ödevlerini yerine getirmemeden dolayı haklarında vergi ceza uygulanmaması gerekir.

Koronavirüs de kişinin iradesi dışında meydana gelen bir bilinmezlik hali olduğu için mücbir sebep halidir. Mücbir sebep hali Kamu alacakları ile ilgili 6183 sayılı Kanun’un 8’nci maddesinde; sürelerin hesaplanmasında ve tebligatların yapılmasında Vergi Usul Kanunu hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 31’nci maddesi ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda da benzer hükümler bulunmaktadır.

Ayrıca; Vergi Usul Kanunu’nun 17’nci maddesinde de; ‘’ zor durum nedeniyle vergi işlemleri ile ilgili ödevleri süresi içinde yerine getiremeyecek olanlara yasal sürenin bir katını, yasal sürenin bir aydan az olması halinde bir ayı geçmemek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca uygun bir süre (mühlet) verileceği’’ belirtilmiştir.

Yukarıdaki yasal ve idari düzenlemelere göre; küresel salgın koronavirüs afeti süresince vergi ödevi ve bildirimleri için mücbir sebep halinin uygulanması gerekeceği açıkça görülmektedir.

GELİR VERGİSİ GİBİ MUHTASAR, KDV, DAMGA VE SGK BEYENNAMELERİNİN MÜCBİR SEBEP KAPSAMINA ALINMALIDIR

Gelir İdaresi Başkanlığı 17/03/2020 tarih ve vuk-125 seri numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile 31 mart 2020 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2019 takvim yılı yıllık gelir vergisi beyannamelerinin verilme süreleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme tarihi süreleri 30 nisan 2020 perşembe günü sonuna kadar uzatılmıştır.

Yapılan ve yapılacak bu ve benzeri ertelemeler vergi dairelerinde çalışan kamu emekçilerinin sağlığı konusunda gösterilen bir önlem olması açısından olumlu buluyoruz.

Aynı hassasiyetin KDV, muhtasar, damga ve SGK beyanları konusunda da gösterilmesi gerekir. Bu önlemin de süre uzatımı şeklinde değil, bu virüsün toplum sağlığını tehdit sürenin mücbir sebep sayılması şeklinde alınacak bir önlem şeklinde düzenlenmelidir.

Bu konuyu herkesten önce gündeme getiren sevgili meslektaşım ve arkadaşım sayın Abdullah Tolu’nun 17 Mart 2020 tarihli Ogün Gazetesi’nde ki yazısı son derece yararlı ve alınacak önlemler için sağduyulu bir çağrı olmuştur.

Tüm dünyayı etkileyen bu küresel salgının tez elden yaşamımızdan çıkmasının yolu; bir süreliğine de olsa bazı fedakârlıklarda bulunmamıza bağlı. Bu salgına yakalananların yakalanmayanları istemeden olsa da virüsle buluşturmaları davranışlarından kaçınması gerekeceği bilinci ile bu küresel salgından neslimizi ve kendimizi koruyabiliriz.

İnşallah bu küresel salgını bütün dünya halkları en az kayıpla atlatır temennilerimizle…

Sabri Arpaç

sabriarpacymm@gmail.com