Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kuru soğan, domates ve kuru kayısıda yaşanan sorunlar ile üreticilerin beklentilerini ve Temmuz ayı üretici market arasındaki fiyat değişimlerini yaptığı görüntülü basın açıklamasıyla değerlendirdi.
“Kuru soğan, domates ve kuru kayısı ürünlerinde üreticilerimiz pazarlama sorunu yaşıyor” vurgusu yapan Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Kuru soğan fiyatındaki düşüş üreticiyi düşündürüyor”
“Kuru soğanda erkenci çeşitlerin hasadı Amasya ve Merzifon bölgelerinde başladı. Erkenci soğan depolanamadığı için üreticilerimiz ürününü kısa sürede elinden çıkarmak zorunda kalıyor. Rekolte yüksekliği ve hızlı hasat arzda artışa neden oldu, bu sebepten soğan fiyatları düştü.
Geçen sene Temmuz ayında 6 lira 50 kuruş olan kuru soğan fiyatı enflasyon ve girdi fiyatlarındaki artışa rağmen yüzde 6 oranında azaldı. Halen ortalama 6 lira seviyesinde olan soğan fiyatları, Polatlı’da 5 liraya kadar geriledi.
Kuru soğanda bu yılki verim yüksekliği ve erkenci çeşitlerin ihracata uygun olmayışı nedeniyle piyasadaki arz fazlası fiyatların gerilemesine neden oluyor. Üreticilerimiz maliyetin altına düşen fiyatlarla ürünlerini satmak zorunda kalıyor.
Bin bir zorlukla üretimini devam ettiren kuru soğan üreticilerimiz emeğinin karşılığını almayı bekliyor.”
“Plansız üretim domates üreticisini de olumsuz etkiliyor”
“Kuru soğanda yaşanan durumun bir benzeri domateste de yaşanıyor. 2018 yılında 519 bin dekar olan salçalık domates üretim alanı 2023 yılında yüzde 36 oranında artarak 705 bin dekara yükseldi.
Aynı şekilde 2018 yılında 3,7 milyon ton olan salçalık domates üretimi 2023 yılında yüzde 49 oranında artarak 5,5 milyon tona yükseldi.Geçen sezon diğer ürünlerden hak ettiği geliri elde edemeyen üreticilerimiz bu yıl domates üretimine yöneldi.
Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre İzmir ve Bursa gibi salçalık domates üretimi olan illerde üretim alanlarında yüzde 30’lara varan artış olduğu görülüyor. Domateste meydana gelen arz artışı fiyatların düşmesine neden oldu. Fiyatların düşmesinin bir diğer sebebi de üreticilerimizin salça fabrikalarıyla yaşadığı sıkıntılardır.
Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre fabrikalar üreticilerimizle sözleşme yapmaktan kaçınıyor, sözleşme yaptığı üreticimizden ürünü alırken de yüksek fire oranları çıkarıp üreticilerimizi mağdur ediyor.
Son yıllarda bazı ürünlerin gerek üretiminde gerek pazarlamasında gerekse piyasa fiyatlarında yaşanan istikrarsızlıklar planlı ve sözleşmeli üretimin ne derece önemli olduğunu ortaya koyuyor.”
“Kayısı üreticilerimizde fiyat konusunda mağdur”
“Kuru kayısıda sezonda arz fazlası yaşanması sebebiyle fiyatlarda gerileme yaşandı.Geçen sezon 190 lira seviyelerine kadar yükselen kuru kayısı fiyatları bu yıl rekoltenin de yüksek olması nedeniyle geçen sezonun da altına 110 lira seviyesine kadar geriledi.
Üreticilerimiz, Avrupa Birliğinden coğrafi tescil alan ürünlerinin hak ettiği değeri görmesini istiyor. Toprak Mahsulleri Ofisi devreye girerek alım yapmalı ve piyasada dengeyi sağlamalıdır.”
Temmuz ayı üretici market fiyatları
“Temmuz ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 420,5 ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat farkını yüzde 333,9 ile limon, yüzde 328,6 ile elma, yüzde 313,9 ile kuru incir takip etti.
Havuç 5,2 kat, limon ve elma 4,3 kat, kuru incir 4,1 kat, kuru kayısı 3,9 kat fazlaya satıldı. Üreticide 6 lira olan havuç 31 lira 23 kuruşa, 15 lira olan limon 65 lira 9 kuruşa, 10 lira 38 kuruş olan elma 44 lira 49 kuruşa, 115 lira olan kuru incir 476 lira 9 kuruşa markette satıldı.
Temmuz ayında fiyatı en fazla artan ürün markette limon, üreticide yumurta olurken, fiyatı en fazla düşen ürün ise hem markette hem de üreticide karpuz oldu.”
Market fiyatları
“Temmuz ayında markette 37 ürünün 13’ünde fiyat artışı, 24’ünde fiyat azalışı oldu.
Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 36,2 ile limon oldu. Limondaki fiyat artışını yüzde 32,9 ile elma, yüzde 13,9 ile yumurta, yüzde 12, 6 ile maydanoz takip etti.Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 42,4 ile karpuz oldu. Karpuzdaki fiyat düşüşünü yüzde 27,8 ile patates, yüzde 25,5 ile Antep fıstığı, yüzde 21,2 ile kabak izledi.”
Üretici fiyatları
“Temmuz ayında üreticide 29 ürünün 7’sinde fiyat artışı olurken 13’ünde fiyat düşüşü görüldü. 9 üründe ise fiyat değişimi olmadı.
Üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 48,4 ile karpuzda görüldü. Karpuzdaki fiyat düşüşünü yüzde 33,3 ile kabak, yüzde 29,4 ile havuç, yüzde 21,4 ile kuru kayısıizledi.Üreticide en çok fiyat artışı yüzde 25,5 ile yumurtada görüldü. Yumurtadaki fiyat artışını yüzde 13,5 ile yeşil soğan, yüzde 10,8 ile marul izledi.”
Üretici fiyat değişiminin nedenleri
“İklim değişikliğinden kaynaklanan aşırı sıcaklar ve şiddetli yağışlar birçok sektörü olduğu gibi tarım sektörünü de olumsuz etkiledi. Aşırı sıcaklar tarım ürünlerinde hasara ve verimde kayıplara neden oldu.
Yeşil soğan, marul, yeşil fasulye ve maydanozda yaşanan fiyat artışı arzdaki azalmadan kaynaklandı.Yeşil mercimeğin fiyatı yeni sezon ürünü olmasından dolayı yükseldi.
Karpuz, kabak, salatalık ve sivri biberde yoğunlaşan hasatla birlikte ürün arzındaki artış fiyatların düşmesine neden oldu. Havuçta talepteki azalma fiyatın düşmesine neden oldu.
Yumurtada arz ve talepteki değişimlerden kaynaklı fiyatta yükselme yaşandı.”
Seçilmiş Ürünlerde Temmuz Ayı Üretici, Hal, Pazar ve Market Fiyatları (TL/kg) | |||||||
| ÜRÜNLER | Fiyat (TL/kg) | Fiyat Farkı (Yüzde) | |||||
Üretici | Hal | Pazar | Market | Hal/ Üretici | Pazar/ Üretici | Market/ Üretici | |
| Havuç | 6,00 | 16,40 | 25,83 | 31,23 | 173,3 | 330,5 | 420,5 |
| Limon | 15,00 | 38,30 | 56,17 | 65,09 | 155,3 | 274,4 | 333,9 |
| Elma | 10,38 | 26,25 | 29,00 | 44,49 | 152,8 | 179,3 | 328,6 |
| Kuru İncir | 115,00 |
| 400,00 | 476,09 | 247,8 | 313,9 | |
| Kuru Kayısı | 110,00 |
| 300,00 | 425,77 |
| 172,7 | 287,0 |
| Domates | 9,83 | 24,00 | 25,42 | 29,46 | 144,1 | 158,6 | 199,6 |
| Kuru Üzüm | 60,00 |
| 150,00 | 176,41 |
| 150,0 | 194,0 |
| Kabak | 7,75 | 13,60 | 17,92 | 22,58 | 75,4 | 131,2 | 191,3 |
| Kuru Soğan | 6,13 | 13,10 | 16,75 | 17,10 | 113,7 | 173,2 | 178,9 |
| Nohut | 29,44 | 52,00 | 60,00 | 79,79 | 76,6 | 103,8 | 171,0 |
| Salatalık | 9,80 | 13,50 | 21,25 | 26,32 | 37,7 | 116,8 | 168,5 |
| Antep Fıstığı | 250,00 |
| 450,00 | 670,18 |
| 80,0 | 168,0 |
| Kuru Fasulye | 29,10 | 60,00 | 70,00 | 77,80 | 106,1 | 140,5 | 167,3 |
| Maydanoz (Adet) | 4,93 | 6,75 | 9,92 | 13,09 | 36,9 | 101,2 | 165,5 |
| Şeftali | 16,83 | 32,63 | 40,50 | 41,98 | 93,8 | 140,6 | 149,4 |
| Patlıcan | 10,40 | 14,40 | 20,83 | 25,91 | 38,4 | 100,2 | 149,1 |
| Marul (Adet) | 12,00 | 16,90 | 22,42 | 29,76 | 40,8 | 86,8 | 148,0 |
| Sivri Biber | 16,75 | 27,00 | 33,75 | 40,03 | 61,1 | 101,4 | 138,9 |
| Yeşil Mercimek | 28,57 | 60,00 | 65,00 | 68,10 | 110,0 | 127,5 | 138,3 |
| Yeşil Fasulye | 25,63 | 46,25 | 51,00 | 59,65 | 80,4 | 98,9 | 132,7 |
| Karpuz | 5,06 | 8,69 | 10,60 | 11,68 | 71,7 | 109,4 | 130,8 |
| Patates | 6,50 | 10,70 | 14,25 | 14,88 | 64,6 | 119,2 | 128,9 |
| Kırmızı Mercimek | 22,81 | 35,00 | 40,00 | 49,03 | 53,4 | 75,3 | 114,9 |
| Fındık (İç) | 260,00 |
| 350,00 | 520,36 | 34,6 | 100,1 | |
| Yeşil Soğan (Demet) | 16,75 | 25,50 | 27,00 | 30,51 | 52,2 | 61,1 | 82,1 |
| Kuzu Eti | 381,78 |
|
| 658,02 |
|
| 72,3 |
| Dana Eti | 329,21 |
|
| 555,37 |
|
| 68,7 |
| Pirinç | 42,00 | 45,00 | 50,00 | 65,70 | 7,1 | 19,0 | 56,4 |
| Yumurta (Adet) | 2,26 |
| 3,21 | 3,44 |
| 42,0 | 52,2 |
| Zeytinyağı | 272,50 |
|
| 317,40 |
|
| 16,4 |
Not: Hal, pazar ve market verileri Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Bursa illerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır. Yumurta üretici fiyatları Başmakçı ve Kaytaş verilerinin ortalaması alınarak derlenmektedir.
Ay Sonu Market Fiyatları | |||
MARKET | Market Fiyatı (TL/kg) | Değişim (Yüzde) | |
ÜRÜNLER | 27 Haziran 2024 | 29 Temmuz 2024 | 29 Haziran 2024/ 29 Temmuz 2024 |
| Limon | 47,79 | 65,09 | 36,2 |
| Elma | 33,46 | 44,49 | 32,9 |
| Yumurta (adet) | 3,02 | 3,44 | 13,9 |
| Maydanoz (adet) | 11,62 | 13,09 | 12,6 |
| Yeşil Soğan (Demet) | 27,70 | 30,51 | 10,1 |
| Domates | 26,86 | 29,46 | 9,6 |
| Kuru İncir | 441,64 | 476,09 | 7,8 |
| Marul (adet) | 27,87 | 29,76 | 6,7 |
| Kaşar Peyniri | 307,46 | 312,82 | 1,7 |
| Pirinç | 64,62 | 65,70 | 1,6 |
| Kuru Üzüm | 173,55 | 176,41 | 1,6 |
| Mısırözü yağı | 69,71 | 70,60 | 1,2 |
| Tereyağı | 358,48 | 361,92 | 0,9 |
| Toz şeker | 38,44 | 38,27 | -0,4 |
| Ayçiçek yağı | 66,96 | 66,44 | -0,7 |
| Tavuk Eti | 92,24 | 91,38 | -0,9 |
| Beyaz peynir | 246,23 | 243,56 | -1,0 |
| Yoğurt | 53,81 | 52,86 | -1,7 |
| Dana Eti | 569,77 | 555,37 | -2,5 |
| Kuzu Eti | 678,72 | 658,02 | -3,0 |
| Salatalık | 27,22 | 26,32 | -3,3 |
| Sivri Biber | 41,97 | 40,03 | -4,6 |
| Zeytinyağı | 334,60 | 317,40 | -5,1 |
| Havuç | 33,26 | 31,23 | -6,1 |
| Yeşil Fasulye | 64,37 | 59,65 | -7,3 |
| Kuru Soğan | 19,04 | 17,10 | -10,1 |
| Kuru Fasulye | 87,00 | 77,80 | -10,5 |
| Kırmızı Mercimek | 55,19 | 49,03 | -11,1 |
| Kuru Kayısı | 487,07 | 425,77 | -12,5 |
| Yeşil Mercimek | 78,50 | 68,10 | -13,2 |
| Fındık (iç) | 601,00 | 520,36 | -13,4 |
| Patlıcan | 31,19 | 25,91 | -16,9 |
| Nohut | 97,13 | 79,79 | -17,8 |
| Kabak | 28,68 | 22,58 | -21,2 |
| Antep Fıstığı | 900,00 | 670,18 | -25,5 |
| Patates | 20,63 | 14,88 | -27,8 |
| Karpuz | 20,30 | 11,68 | -42,4 |
Ay Sonu Üretici Fiyatları | |||
ÜRETİCİ | Ay Sonu Üretici Fiyatı (TL/kg) | Değişim (Yüzde) | |
ÜRÜNLER | 27 Haziran 2024 | 29 Temmuz 2024 | 27 Haziran 2024/ 29 Temmuz 2024 |
| Yumurta (adet) | 1,80 | 2,26 | 25,5 |
| Yeşil Soğan (Demet) | 14,75 | 16,75 | 13,5 |
| Marul (adet) | 10,83 | 12,00 | 10,8 |
| Yeşil Mercimek | 26,40 | 28,57 | 8,2 |
| Y. Fasulye | 23,75 | 25,63 | 7,9 |
| Maydanoz (adet) | 4,75 | 4,93 | 3,7 |
| Kırmızı Mercimek | 22,78 | 22,81 | 0,1 |
| Limon | 15,00 | 15,00 | 0,0 |
| Elma | 10,38 | 10,38 | 0,0 |
| Kuru Fasulye | 29,10 | 29,10 | 0,0 |
| Nohut | 29,44 | 29,44 | 0,0 |
| Pirinç | 42,00 | 42,00 | 0,0 |
| Kuru Üzüm | 60,00 | 60,00 | 0,0 |
| Kuru İncir | 115,00 | 115,00 | 0,0 |
| Fındık (iç) | 260,00 | 260,00 | 0,0 |
| Antep Fıstığı | 250,00 | 250,00 | 0,0 |
| Zeytinyağı | 275,00 | 272,50 | -0,9 |
| Patlıcan | 10,70 | 10,40 | -2,8 |
| Dana Eti | 348,34 | 329,21 | -5,4 |
| Kuzu Eti | 407,56 | 381,78 | -6,3 |
| Patates | 7,00 | 6,50 | -7,1 |
| Domates | 10,70 | 9,83 | -8,1 |
| Sivri Biber | 19,50 | 16,75 | -14,1 |
| Kuru Soğan | 7,63 | 6,13 | -19,6 |
| Salatalık | 12,25 | 9,80 | -20,0 |
| Kuru Kayısı | 140,00 | 110,00 | -21,4 |
| Havuç | 8,50 | 6,00 | -29,4 |
| Kabak | 11,63 | 7,75 | -33,3 |
| Karpuz | 9,82 | 5,06 | -48,4 |