Bazı mesleklerin yürütülmesinde önemli sorumluluklar oluşmaktadır. Bazı hallerde bu sorumlulukların maddi telafisi meslek mensubu tarafından karşılanması da olanaklı olmayabiliyor. Bu amaçla meslek mensupları mesleki sorumluluk sigortası yaptırmaktadırlar. Bu yazımızda meslek mensupları tarafından ödenen primlerin mesleki kazancın tespitinde indirim konusu yapılması konusu üzerinde duracağız.
MESLEKİ FAALİYETİN VERGİ KANUNLARINA GÖRE KISA TANIMI
Gelir Vergisi Kanunu’nun 'Serbest Meslek Kazancının Tarifi' başlıklı 65’nci maddesinde;
Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak tanımlanmış ve serbest meslek faaliyeti;
Şeklinde tanımlanmaktadır.
Aynı Kanunun 'Mesleki Giderler' başlıklı 68’nci maddesinin 1’nci bendinde ‘’serbest meslek kazancının tespitinde; mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderlerin vergi matrahından indirileceği’’ şeklindedüzleme yapılmıştır.
Kanuni düzenlemeye göre; meslek mensupları tarafından, mesleki faaliyetlerini ifa ederken meydana gelen zarar, ziyan ve tazminatların karşılanması amacıyla yaptırılan mesleki sorumluluk sigortalarına ilişkin ödemelerin, mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesine yönelik bir gider olarak kabul edilmesi ve serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 30.12.2020 tarih ve 38418978-120[89-2020/24-İ]-E.367714 sayılı özelgesi de bu yöndedir.
MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ KAPSAMI
Günümüzde insan yaşamının her alanında risk vardır. Riskler de zamanla sigortayı gerekli hale getirmiştir. Kişiden, eşyaya ve hatta olay ve eylemlere de sigorta yapılmaktadır. ‘’Sağlık, hayat, seyahat, işyeri, konut, hasat, canlı hayvan ve daha bir çok ’’ bir çok riskli alanda sigorta yapılmaktadır. Sigorta kavramı, kurumu, hukuku ve mevzuatı ve sektörü günümüzde çok önem kazanmış ekonomi içindeki yeri giderek artmaktadır.
Mesleki sorumluluk sigortası, gereksinimi meslek mensuplarının kişi ve kurumlara hizmet sunarken ‘’yanlış ya da eksik işlemleri’’ sonucunda; kendine, çalışanlarına veya müşterilerine istemeden zarar veremeden kaynaklanan bir sigorta çeşididir. Örneğin, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali, doktor, avukat, mühendis, eczacı, mimar, gibi meslek sahibi kişiler mesleki çalışmaları esnasında mesleki özen ve itina dışı kasdi olmayan hataları olabilir.
Bu işlemlerden doğan risklerden dolayı bu riskler meydana gelmeden önce mesleki sorumluluk sigortası poliçesi imzalayarak prim ödemeye başlayan meslek mensuplarının bu zararları ilgili sigorta poliçesinde öngörülen zarar, ziyanlar sigorta poliçesi kapsamında ilgili sigorta şirketi tarafından ödenir.
Mesleki sorumluluk sigortası 26 Mayıs 2013 tarih ve 28658 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Tebliğinin, 'SİGORTANIN KAPSAMI' başlıklı (A) bölümünün 'Sigortanın Konusu' alt başlıklı (A.1) bölümünde açıklamalar yapılmıştır.
Sigorta sözleşmelerine eklenebilen sigorta kapsamını arttıran veya azaltan özel şart veya poliçenin bir bölümüne klozdenmektedir. Klozlar sözleşmenin gerçek sınırlarını detaylı olarak belirtirler. Bu nedenle sigorta yaptırırken sözleşmelerin içeriklerini iyi incelemeli ve sözleşme imzalanmadan önce bu maddeler dikkatli olarak okunmalıdır.
Sözleşmelerde mevcut haklar klozlar ile kısıtlanmış veya geçersiz hale getirilmiş olabilir. Bazen de klozlar ile hakların genişletilmesi de yapılabilir. Kloz çeşitlerinin bazıları; araç cam klozu, hasarsızlık indirimi klozu, çekme kurtarma klozu, ikame araç klozu, aksesuar klozu, fırtına klozu, kara taşıtları klozu ve kar ağırlığı klozuolarak olarak sıralayabiliriz.
SMMM VEYEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI
Bu klozun kapsamı belirlenmiştir. Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarınabağlı olarak verilen bu kloz ile sigortacı, sözleşmedekişartlara tabi olmak kaydı ile sigortalının poliçedebelirlenmiş mesleki faaliyeti ifa ederken neden olduğu zarar dolayısıyla ödeyeceği tazminat tutarları ile kararlaştırılmışsa;
poliçede yazılı limitler dahilinde temin eder. Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın“B.1. Rizikonun Gerçekleşmesi” maddesinde iki yıl olarak belirlenen süre, bu kloz kapsamındaki mesleki faaliyet içinbeş yıl olarak uygulanır. Ancak, taraflar daha uzun bir sürede kararlaştırabilirler.
Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın“A.3. Teminat Dışında Kalan Haller” maddesinde yer alan düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, ticari veya endüstriyel sırların saklanmaması veya kötüye kullanılması sonucu meydana gelebilecek zararlar teminat dışındadır.
Mesleki Sorumluluk Sigortası GenelŞartları’nın“A.4. Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan Haller, Tazminat Talepleri veÖdemeler” maddesinde yer alan düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla;
Sabri Arpaç