2020 bütçesi 138 milyar 900 milyon TL olarak hedeflenen bütçe açığı daha sonra 239 milyar TL olarak revize etti. 2020 Merkezi Yönetim Bütçesi 172,7 milyar lira açık verdi. 2021 yılı bütçe açığı ise 245 milyar olarak hedeflendi. Görünen odur ki, 2021 yılı bütçe açığı 400 milyarı TL’yı aşacak gibi görünüyor. Bu nedenle de bazı vergi artışı düzenlemeleri yapılmaktadır. Çeşitli Yasal düzenleme ve Cumhurbaşkanı Kararları ile artırılan vergi düzenlemelerini bu yazımdan başlayarak yorumlayacağım.
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNDE KESİNTİSİ ARTIRILDI
4 Şubat 2021 tarih ve 31385 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararları ile Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi kapsamına giren yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde hakkediş bedelleri üzerinden kesilen vergi kesintisi oranı 1 Mart 2021 tarihi itibariyle yüzde 3’ten yüzde 5’e yükselmesi ile mükelleflerin peşin vergi sayılan bu ön vergileri artırıldı.
Yüzde 3 oranındayken bile gelir ve kurumlar vergi beyannameleri üzerinden mahsup edilirken mükelleflere iade hakkı doğuyordu.
Ancak, vergi idaresi bu iadelerin verilmesini mahsup dışında o kadar olanaksız hale getirmişti ki mükelleflerin büyük bir bölümü geri alamıyordu.
Gelir Vergisi Kanunu 252 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde bu kesintilerin nakden ve mahsuben iade işlemleri açıklanmıştır. (252 seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı ResmiGazete’de yayınlanmıştır).
Nakden iade talebinin 100 bin TL (Tebliğde TL’den 6 sıfır atılmadan önceki haline göre 100 milyar) liraya kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edileceği, iade talebinin 100 bin lirayı aşan kısmının ise denetim elemanlarınca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirileceği açıklanmıştır.
Ancak Tebliğ ile; genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az %51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadeler istenen belgelerin ibrazı üzerine miktarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirileceği açıklanmıştır.
Tebliğ incelendiğinde mükelleflerin nakden iadelerinin oldukça zorlaştırıldığı görülmektedir. Vergi İdaresi bu kesintileri zımnen nihai vergi haline getirmek niyetinde olduğunu belli etmektedir.
Nitekim; 2004 yılından beri süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilecek miktar 100 bin olarak bırakılmıştır. Bu miktar değiştirilmeyerek de nakden iade yapılmaması iradesi sürdürülmüştür.
2004 yılındaki 100 bin TL’yi yeniden değerleme, TEFE, TÜFE, ÜFE oranları ve diğer ekonomik parametreler uygulanarak bulunacak rakam hesaplanırsa Vergi İdaresinin bu miktarı artırmamasının nedeni de anlaşılmış olunur. Nitekim yeniden değerleme oranına göre bu değer şimdilerde 439.918 TL olarak hesaplanır. Yani 440 bin TL olacaktı.
Yeniden değerlemenin TÜFE, ÜFE’den daha düşük olduğu, onun da enflasyon oranlarından daha düşük olduğu enflasyon oranının da gerçeğinden çok fazla olduğu ve hatta dolar ve altın parametreleri esas alınarak bir değerleme yapıldığından dolar 2004 yılından 2020 kasımına kadar 8 kat artmış olduğuna göre demek ki 100 bin liranın da en az 800 bin olması gerekir.
Ancak gelinen durumda;süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilecek miktarı sabit kalırken zaten gayri safi istihkak üzerinden alınan ve yüzde 25 vergi oranına eşdeğer getirildiği görülmektedir. Kesinti oranının yüzde 3’ten yüzde 5’e yükseltilmesine karşın 100 bin TL’nin de en az 800 bine yükseltilmesi gerekeceği bir gerçek olarak ortada durmaktadır.
Hatta yıllara yaygın inşaat işlerinin denetim, iade ve mahsup işlemlerinin inceleme elemanı ya da yeminli mali müşavir denetiminde olmasının ne kadar gerekli olduğu bu uygulamalarda bize göstermektedir.
Biz gelelim yapılan düzenlemeye. Aşağıdaki Bakanlar Kurulu Kararları ile tespit edilen vergi kesinti oranları Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 3’ten yüzde 5’e yükseltildi. Buna göre;
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’ncü maddesinde yer alan tevkifat nispetlerine İlişkin 2009/14592 sayılı Kararla gelir vergisi mükelleflerinin,
- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30’ncu maddesinde yer alan vergi kesintisi oranlarına İlişkin 2009/14593 sayılı Kararla kurumlar vergisi mükelleflerinin,
- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’nci maddesinde yer alan vergi kesinti oranlarına İlişkin 2009/14594 sayılı Kararla dar mükellef kurumlar vergisi mükelleflerinin,
Bakanlar Kurulu Kararları ile tespit edilen vergi kesinti oranları 03.02.2021 tarih ve 3491sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 3’ten yüzde 5’e yükseltildi.
Yazımızın başında da değinildiği üzere; bütçe açığı ve ekonomik kriz nedeniyle Mali İdare eski defterleri karıştıracağa benziyor. Bundan sonraki yazımızın konusu vergi uygulamasında finansman gider kısıtlaması olacaktır.
Sabri Arpaç
sabriarpacymm@gmail.com
