Sınav günü yaklaştıkça artan stres nedeniyle gençler ciddi sağlık problemleri ile karşı karşıya kalabiliyor. Sınav tarihinden yıllar önce başlayan hazırlıklar, günün büyük bir bölümünü ders çalışarak geçirmek ve başarıya endekslenmiş psikolojik tablo, yüksek tansiyon ve kalpte ritim bozukluklarına neden olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ali Metin Esen, sınav stresinin kalp sağlığına etkileri hakkında bilgi verdi.
Baş ağrısı ve algıda azalma görülebilir: Gençlerin önemli bir kısmının yaşadığı sınav stresi, özellikle de sınav zamanı yaklaştığında en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Bu dönemlerde gençlerde taşikardi ve tansiyon hastalığı görülebilmektedir. Sınava hazırlık sürecinde olan bir genç, sürekli baş ağrısından yakınıyor ve algıda azalma sorunu yaşıyorsa bu durum yüksek tansiyonla ilişkili olabilir.
Sağlıksız beslenme ve aktivite azalması hasta ediyor: Sınava hazırlık sürecinde gençler bazı sağlıksız yaşam alışkanlıkları edinebilmektedir. Sürekli masa başında çalışmak ve günlük yürüme aktivitesindeki belirgin azalma, egzersiz ve spor yapamama, stresi bastırmak için sürekli bir şeyler atıştırmakla birlikte gelişen sağlıksız ve dengesiz beslenme ciddi sağlık sorunlarının kapısını aralamaktadır. Bu dönem aşırı kilo alabilen gençlerde diyabet yani şeker hastalığı da gelişebilmektedir.
Kafein ve şeker ağırlıklı beslenme kalbi yoruyor: Sınava hazırlık dönemlerinde yüksek enerjili karbonhidratlar yönünden zengin beslenme ve fazla miktarda uyarıcı içeren kafeinli içeceklerin tüketimi artış göstermektedir. Yanlış beslenme alışkanlıkları, stresin de etkisiyle birlikte kalbi yormakta, özellikle kalp ritmini düzensizleştirmekte ve tansiyonu yükseltmektedir. Gençlerde sınav döneminde sık görülen şikayetler şu şekilde sıralanabilir:
ÇarpıntıKalbin eskisinden daha hızlı atması, daha sert vurması
Efor tahammüllünün azalması, aynı mesafede daha çabuk yorulma
Tansiyon yüksekliği
Göğüste sıkışmaEnse ve şakak bölgesinde ağrıBu dönemde artış gösteren sigara kullanımı kalp krizine giden yolu kısaltıyor
Sınav dönemlerinde gençlerde en sık görülen problemlerden biri de sigara kullanımıdır. Özellikle sınava hazırlık dönemlerinden gençler uyanık kalabilmek için uyarıcı etkisi nedeniyle sigara kullanmaya başlayabilmekte ya da kullanıyorsa sayısını artırabilmektedir. Sigara kullanımı; uykusuzluk, sağlıksız beslenme alışkanlığı, kafeinli içecekler, tuz ve karbonhidrat içeriği yüksek atıştırmalıklarla bir arada ciddi tansiyon yükselmelerine neden olabilmekte hatta kalp krizlerine neden olabilmektedir.
Uykusuz geceler kalp ritmini bozabilir: Uykudan feragat ederek sınava hazırlanmak çok doğru değildir. Çünkü uykuda geçen saatler organizmanın kendini düzenlediği başta beyin ve karaciğer olmak üzere toksinlerden arındığı bir zaman dilimidir.
Hormonal dengesizlik panik atak yapabilir: Sınav stresi, adrenalin ve steroid hormonlarının neden olduğu birtakım otonomik problemlere yol açmaktadır. Bunun sonucunda çabuk sinirlenen, tahammül yeteneği azalan gençlerde yaklaşan sınav tarihi panik bozukluklarının gelişmesine yol açmaktadır. Ayrıca huzursuzluk, kalpte çarpıntı ve taşikardi gibi problemler ortaya çıkabilmektedir.
Ani kalp ölümleri ortaya çıkabilir:Sınav stresi yaşayan bir gencin sağlığının bozulması çok kolay hale gelmektedir. Aşırı stresli dönemlerde doğuştan olan birtakım kalp hastalıkları da gün yüzüne çıkabilir. Nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi şikayetleri olan gençler kalp kontrollerinden geçtiklerinde bazı kalp hastalıklarının ortaya çıkabilmektedir. Sınav stresinin neden olduğu tüm bu etkiler, özellikle aritmik ölüm denilen ani ölümlere neden olabilir.
Ailelerin yüksek başarı beklentisi çocukları olumsuz etkileyebiliyor: Aileler çocuklarını dengeli beslenme ve uyku düzeninin sağlanması konusunda teşvik etmelidir. Çocukları ders dışında sosyal ve egzersiz aktivitelere yönlendirmek önemlidir. Çocukların bu dönemde kaygı düzeyini azaltmaya yönelik olarak özellikle sınav yaklaştıkça daha da artacak olan kaygı artıcı söylemlerden ve sınav başarının çok önemsendiği sohbetlerden uzak durulmalıdır. Bu dönemde gençler yapılan konuşmalardan önemli ölçüde etkilenecek ve bunu hayatına abartılı bir şekilde yansıtacaktır.
Sınav stresinin etkilerini en aza indirmek için…Gençler, günün belli saatlerinde egzersiz yapmalıdır. Egzersiz aktiviteleri stresi önemli ölçüde azaltmakta, algılama gücünü arttırmaktadır. Bu sayede tansiyon yüksekliklerinin önüne geçilebilir.
Sınav döneminde gençler, mümkün olduğu kadar tuzu azaltmalıdır. Tuzlu atıştırmalıklar çok miktarda tüketilmemelidir.
Asitli, gazlı ve kafein içeriği yüksek içeceklerden uzak durulmalıdır.
İnsülin direncini arttırıcı ve şeker hastalığına neden olabilecek beslenme tarzından uzak durulmalıdır.
