Boy kısalığının en sık görülen nedenlerinden birinin tiroid hormonu eksikliği (hipotiroidizm) olduğunu belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, doğuştan gelen ya da ilerleyen dönemlerde gelişebilecek bu sorunu tespit etmek için basit bir kan testinin yeterli olabildiğini hatırlattı.
Çocuğun yaşı ve cinsiyetine göre boyunun normal büyüme eğrilerinin alt sınırının altında olmasıboy kısalığı olarak tanımlanıyor. Ebeveynlerin bu durumu evde yapacakları ölçümlerle tespit etmelerinin güç olduğunu ve doğru sonuçlar vermeyebileceğini söyleyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, boy kısalığı ve altta yatan nedenlerle ilgili ailelere önemli bilgiler verdi.
Büyüme eğrilerinde3 ile 97 persentil arasının normal kabul edildiğini ve boyun yaşa ve cinsiyete göre 3 persentilin altında olması durumunun ise kısa boy olarak tanımlandığını söyleyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak sözlerine şöyle devam etti:
“Evde yapılan ölçümler çok doğru bilgi vermeyebilir. O nedenle çocukların rutin kontrollerinde boylarının ve kilolarının ölçülmesi ve izlemi uygundur. Yıllık boy artışının o yaşa göre normalden az olması durumunda büyüme hızı yetersiz olarak değerlendirilir. Boyun düzenli aralıklarla takip edilmesi ile boy kısalığı erken tanı alabilir.”
ÇOCUKLARIN YILDA KAÇ SANTİM UZAMASI NORMAL?
Çocukların yaşlara göre uzaması gereken belirli ölçüleriolduğunu hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, “İlk bir yılda çocuğun 25 santim, ikinci yılda12 santim, 2 ve 4 yaş arasında yılda ortalama 6-8 santim, 4 yaş ile ergenliğe kadar olan dönemde de yılda ortalama 5 santim uzaması gerekiyor. Ergenlikten sonra yılda ortalama 8 ila 10 santim boy uzamasını bekliyoruz. Bu uzamaları göstermeyen çocukların boy kısalığı var mı? diye incelenmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
HORMONAL NEDENLER DE SIK GÖRÜLÜYOR
Çocuklarda boy kısalığının birçok nedeni olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Sağsak, çocuklarda boy kısalığına neden olan faktörlerle ilgili şu bilgileri verdi: “Ailesel boy kısalığı hastalık olarak sınıflanmayan boy kısalığı içinde yer alır. Anne ve babanın boyu kısadır ancak çocuğun büyüme hızı normaldir. Çocuğun erişkin yaştaki boyunu tahmin etmek için anne ve babasının boyları göz önünde tutulur. Ailesel boy kısalığında çocuk bu hedef boya ulaşır. Ancak anne ve baba çok kısaysa anne ve babada kalıtsal bir hastalık olup olmadığının araştırılması gerekir.
Hastalık olarak sınıflanmayan boy kısalığının diğer bir nedeni de ergenliğin gecikmesine bağlı görülen boy kısalığıdır (Yapısal büyüme ve ergenlik gecikmesi). Özellikle erkeklerde görülür. Bu çocukların 3-4 yaşına kadar sağlıklı uzadığı, bu yaştan sonra boylarının normalin altında kaldığı görülür. Bu çocukların da uzama hızları normaldir. Ancak ergenlik geciktiği için uzama daha az olur. Ergenliğin başlaması ile büyüme hızlanır ve erişkin boy öngörülen hedef boya ulaşır.”
Boy kısalığının nedenlerinden birinin de hormonal nedenler olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, “En sık hipotiroidiyigörüyoruz. Yani tiroid hormonlarının azlığı. Doğuştanya da ilerleyen dönemlerde saptanabilen bu durumu bir kan testiyle tespit etmem mümkün. Önemli olan zamanında hekime ulaşmak.”
KAN TESTİYLE TANI KONULABİLİR
Büyüme hormonunun büyümeyi doğrudan etkileyen bir hormon olduğunu hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, “Eksikliği, doğuştan olabileceği gibi ileriki yaşlarda ortaya çıkabilir. Yapacağımız bazı testlerle çocukta büyüme hormonunun eksik olup olmadığı saptanabilir ve sonrasında tedavi edilebilmektedir. Ancak tedavisi uzun yıllar sürebilir. Bu nedenle sabırlı olmak gerekir” dedi.
EPİFİZLER KAPANMADAN ÖNCE ERKEN DÖNEMDE TEDAVİ ŞART!
Hormonaleksikliği olan çocuklardasadece spor ve beslenme ile hedef boya ulaşmanın mümkün olmadığının altını çizen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Elif Sağsak, şu bilgileri ekledi: “Öncelikle altta yatan bir hastalık varsa onun tedavi edilmesi gerekir. Tedavinin de “Epifiz” adını verdiğimiz büyüme plaklarının kapanmadan önce yapılması gerekir. Çünkü plaklar kapandıktan sonra uzama durur. Ergenliğe girdikten sonra boy uzaması azalacağı için tedavilerle istediğimiz yanıtı alamayabiliriz. Bu nedenle erken müdahale için çocuk hekimlerine başvurmak gerekir. Kontrollerde çocuğun boy ve kilosu ölçülür ve uzama hızı değerlendirilir. Yaş ve cinsiyetine göre boy kısa veya uzama hızı yetersizse çocuk endokrinoloğuna yönlendirilir.”
