NATO Barış ve Güvenlik için Bilim Programı çerçevesinde desteklenen TL/OSL dozimetre sistemi projesinin kapanış toplantısı Adana’da yapıldı. Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAB) tarafından da yeni bir bütçeyle desteklenen projeyle, beklenmeyen bir radyasyon saldırısı sırasında ortaya çıkacak acil durumda, iyonize radyasyona maruz kalan halkın triajı sırasında, kişilerin maruz kaldıkları doz miktarının hem çabuk hem de ekonomik bir biçimde belirlenmesi amaçlanıyor. Projenin Kasım 2017’de tamamlanması planlanıyor…
Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zehra Yeğingil’in NATO Ülkeleri Proje Direktörü olduğu “New Dosimetry For The Triage Of The People Exposed To Ionizing Radiation-İyonize Radyasyona Maruz Kalmış Halkın Triajı Için Yeni Dozimetri Sistemi” başlıklı proje, Türkiye, ABD, Ukrayna ve İsrail’in katılımlarıyla önerilmiş ve NATO tarafından, NATO Barış ve Güvenlik için Bilim Programı (NATO Science for Peace and Security Program) içerisinde, Kasım 2014’de 3 yıllık bir proje olarak toplam 425,000.00 EUR bütçe ile desteklendi.
Kasım 2017’de tamamlanması ön görülen projenin kapanış toplantısı Adana’da proje araştırmacılarının katılımıyla yapıldı. Projenin NATO Eş Ülke Başkanlığını Ukrayna’dan Prof. Dr. Sergii Ubizskii sürdürdüğü proje, ÇÜ Rektörlüğü BAP tarafından da aynı proje başlığı ve yeni bir bütçe ile aynı süreyi kapsayacak şekilde desteklendi.
2 Yıl Türkiye, Ukrayna, İsrail ve ABD’liler Ortak Çalıştı.
Projede iki yıl süresince Türkiye, Ukrayna, İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri bilim insanları ortak çalıştı. Proje kapsamında proje araştırmacıları tarafından hep birlikte yeni dozimetreler üretildi; bir de x-ışını spektrometresi (Prof. Dr. K. Kurt tarafından Mersin Üniversitesi’nde) ve bir OSL okuyucusu (Prof. Dr. E. Bulur tarafından ODTÜ’de) yapıldı.
Konuyla ilgili açıklama yapan Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Zehra Yeğingil, projenin amacının bir acil durum dozimetri sistemi geliştirmek üzere Optiksel Uyarımlı Lüminesans (OSL) yöntemini kullanarak iyonize radyasyon dozu ölçebilen yeni malzemeler keşfetmek ve bunları halkın üzerinde kolayca taşıyabileceği dozimetreler halinde tasarlamak olduğunu söyledi. Prof. Dr. Yeğingil, herhangi bir beklenmedik iyonize radyasyon saldırısına karşı insanların, tasarlanan bu dozimetreleri acil durum dozimetresi olarak üzerlerinde taşıyabileceklerini ifade etti.
Yapılması planlanan dozimetri sistemi içerisinde, beklenmeyen bir durumda maruz kalınan dozu anında okumak amacıyla bir portatif ve mobil lüminesans okuyucusunun da bulunduğunu bildiren Prof. Dr. Yeğingil, açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Bu proje kapsamında üretilecek dozimetri sistemi, iyonize radyasyonun kontrol edilemeyen bir terörist saldırı amaçlı kullanımında ortaya çıkacak acil durumda, iyonize radyasyona maruz kalan ve üzerlerinde bu dozimetreleri taşıyan halkın triajı sırasında, kişilerin maruz kaldıkları doz miktarını hem çabuk hem de ekonomik bir biçimde belirleyebilecektir. Böylece, belirlenen doz değerleri kullanılarak halka yapılacak müdahale biçimlenecektir. Örneğin, belli bir oranın altında düşük doza maruz kalanlar için tıbbi bir müdahaleye gerek olmayacaktır. Belli bir doz değerinin üzerinde, yüksek doza maruz kalanlar da zaten tedavi edilemeyeceğinden bir müdahale yersiz olabilecektir. Belirli bir aralıkta doza maruz kalan halk için ise hemen tedavi altına alınmak üzere müdahalede bulunulacaktır. Bütün bu doz aralıklarının ne olduğu önceden çalışılmış olup literatürde mevcuttur. Planlanan kaza dozimetrelerinin büyük oranlarda üretileceği düşünüldüğünden dozimetrenin maliyetinin de ucuz olmasına çalışılmaktadır.”
