TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Güney Bölge Şubesi Başkanı Ümit Türkmen, Sakarya’nın Hendek ilçesindeki havai fişek fabrikasında çok sayıda kişinin yaralanması ve 7 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan yangın, patlamadan korunma, iş güvenliği ve işçi sağlığı gibi konulara yeniden dikkatleri çektiğini, üzerinde durulması gereken noktaları ve hassasiyetleri hatırlattığını kaydetti.
Adana’da da geçtiğimiz hafta, Hacı Sabancı Organize Sanayi völgesinde nişasta fabrikasında büyük çaplı yangın çıktığını, nisan ayında Mensa’nın depolarını kullanan bir firmada da yangın çıktığını anımsatan Ümit Türkmen, yazılı açıklamasında şu görüşlere yer verdi:
“Adana’da Şubat ayında, Karataş yolunda büyük bir yağ fabrikasında, depodaki pamuk balyalarının olduğu yerde çıktığı söylenen yangın, hızla büyümüş ve kontrol altına alınması günler sürmüştü.
Yaşanılan bu olaylar, gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı, iş güvenliğine ne ölçüde dikkat edildiği sorularını akla getirmektedir.
Sakarya’da aynı fabrikada 11 yıl içinde altıncı büyük patlamanın meydana geldiği göz önüne alınırsa, bu kazalar ve yangınlar ilk değil son da olmayacaktır gerçeğiyle yüzleşmekteyiz. Tedbirlerin yetersiz olduğu ve daha önce yaşanan patlamalardan ders alınmadığı ortadadır. Bunun yanı sıra denetim ve yaptırımlarında yeterli olmadığı görülmektedir.
30.12.2013 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve bu tip yangınların, patlamaların ve kazaların önlenmesine dair Avrupa’daki SEVESO yönetmeliğinin karşılığı olan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmelik anılan tarihten bu yana yürürlüğe konulmamış, uygulanmamıştır. Anılan yönetmeliğin yürürlük tarihi, hiçbir gerekçe gösterilmeden o günden bu yana sürekli ertelenmiştir. Erteleme tarihi sonunda ise iptal edilerek birkaç ay sonra, tekrar yeniden yayımlanmış ve sonra yürürlük tarihi bir kez daha ertelenmiştir. En son 2019 yılında yönetmeliğin İşletmecinin Genel Yükümlülüğü ile ilgili olan 6. Maddesinin 2. Fıkrası, Büyük Kaza Senaryosu Hazırlanması ile ilgili 8. Maddesi, Büyük Endüstriyel Kaza Frekansının Sınır Değeri ile ilgili 9. Maddesi, Acil Durum Planı Hazırlanması ile ilgili 13. Maddesi ve Kamunun Bilgilendirilmesi ile ilgili 16. maddesi Temmuz 2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Yönetmeliğin gerekçesiz olarak ertelenmesi sonucu tehlikeli kimyasalları depolayan ve bunlarla çalışan işletmeler gerekli önlemleri almamakta, risk analizi yapmamakta ve olası kaza senaryolarını hazırlamamaktadırlar.
Oysaki, Kimyasal Madde üreten ve kullanan bu tip işletmelerde 6269 sayılı Kanun gereği sorumlu müdür olarak Kimya Mühendisi çalıştırılması zorunludur. Kimya mühendisi aldığı eğitimlerin sorumluluğunda risk analizlerini yapmalı, gerekli tedbirleri almalı ve bu tedbirleri işveren ve çalışan başta olmak üzere gerekli gördüğü tüm birimlerle paylaşmalı ve anlatmalıdır.
Ancak maalesef, söz konusu tesislerde sorumlu müdür ya çalıştırılmamaktadır ya da sadece kağıt üzerinde çalıştırılmaktadır.
Gerekli hassasiyetin gösterilmediği her noktada her an karşı karşıya olacağımız bu patlama ve yangınlar sadece olduğu tesisi değil, bulunduğu çevreye de zarar vermektedir.
Özellikle büyük yangınlarda, yanan malzemelerin yanarken tükettiği oksijenin ortamda azalmasına bağlı olarak “Karbon Monoksit” (CO), “Hidrojen Siyanür” (HCN) ve “Azot Oksitleri” (NOx) gibi çok zehirli gazlar oluşabilmektedir. Bu gazlar, maruz kalınan konsantrasyona bağlı olarak ani ölümlere ya da bayılma, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, ciltte kızarma gibi ağır belirtilerle birlikte çeşitli sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Buna ek olarak uzun vadede ise solunum yollarına ve akciğerlere verdiği hasarlarla ölümle sonuçlanan hastalıklara sebep olabilmektedirler. Hidrojen siyanür, tarihte çeşitli savaşlarda kimyasal silah olarak da kullanılmıştır.
Olası böyle durumlarda, yakınlardaki yerleşim alanlarında bulunanların dumandan ve gazdan minimum derece etkilenmesi için, kapı ve pencere yalıtımı yapması, ev içi temiz havayı etkili bir şekilde korumaları, dumandan etkilendiğini düşünenlerin, en yakın sağlık kurumuna başvurmaları tavsiye edilir.
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası, geçmişte olduğu gibi günümüzde de bu konularla ilgili sempozyumları ve bilimsel çalışmaları desteklemekte ve katkı koymaktadır. Geçtiğimiz yıl ilgili şubelerce düzenlenen Yangın Sempozyumu, Proses Güvenliği Sempozyumu ile konunun önemine bizzat dikkat çekilmiş ve bilgilendirmeler yapılmıştır.”
