Bundan önceki yazımda yüksek dolaylı vergilerin yani; ÖTV, KDV ve Gümrük Vergilerinin enflasyonu nasıl azdırdığı yazmıştım. 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi ile öngörülen ve yeni yasal düzenlemelerle getirilecek vergilerle de bu yılın enflasyonunu daha da azdıracağı öngörülen bütçe açığından anlaşılmaktadır.
2025 YILININ DOLAYSIZ VERGİLER
2025 Yılında vergileri önceki yıla göre yüzde 50,37 artırılarak uygulanacak. Hedeflenen vergilerin fazlasıyla gerçeğe yakın gerçekleşeceği, çünkü; enflasyonla vergi artışları biri birilerine paralel gerçekleşiyor.
Çünkü geçen yıllarda da görüldüğü üzere üretim ve satış vergileri çarşı pazar fiyatlarını etkilediğini bu nedenle de enflasyonu artırdıklarını geçmiş yıllardan gördük.
Satış ve üretim vergilerinin ortalama artış oranları da bu bütçede yüzde 80’in üzerinde. Bir önceki yıl vergi gelirlerinin artış oranı öngörülen enflasyon oranının çok üzerindedir!
2025 Yılı toplam vergi gelirleri 11 Trilyon 138 Milyar 75 Milyon olarak bütçede öngörülmüştür. Vergi türleri itibari ile dolaylı ve dolaysız vergiler ayrı ayrı incelenmesinden; dolaysız vergilerin yani Gelir, Kurumlar ve Değerli Konut Vergilerinin bütçe içindeki payı yüzde 33, dolaylı vergilerin ise yüzde 67’dir.
Beyana dayanan vergilerden: gelir vergisinin bütçe içindeki payı sadece yüzde 1,19. Yani yüzde 1’de biraz fazla. Gelir Vergisinin yüzde 19,12’nin yüzde 17,78’i işçi, memur ve üretici köylüden kesinti yolu ile kaynaktan kesilen vergidir.
Kurumlar Vergisine gelince; yerli ve yabancı sermaye şirketleri, dernekler, vakıflar, kamu kurumlarının tamamının ödeyeceği kurumlar vergisi de bütçe gelirlerinin sadece yüzde 14,69’u oranında tahmin edilmiştir.
Gelir Vergisi için bir önceki yıla göre totalde yüzde 79,14 artış öngörülürken beyannameli Gelir Vergisi mükellefleri için yüzde 53,54 oranında artış öngörülmüş.
Kurumlar Vergisi mükellefleri için önceki yıla göre artış oranı yüzde 28,30 olarak öngörülmüştür. Görüldüğü üzere, Kurumlar Vergisi artış oranı gelecek enflasyon oranının altında kalacağı görülmektedir.
HEYBEDEKİ BÜYÜK TURP DOLAYLI VERGİLERDE
2025 Yılı Bütçesinde dolaylı vergiler yani; KDV, ÖTV ve Gümrük Vergileri bir önceki yıla göre artış oranları daha yüksek hedeflenmiş. Dahilde alınan KDV oranı bir önceki göre artış oranı yüzde 81,03 olarak öngörülürken bütçe içindeki payı 13,43 olarak öngörülmüş.
İthalde alınacak KDV’nin bütçe gelirleri içindeki oranı dahilde alınandan daha yüksek yani yüzde 18,88, buna karşın bir önceki yıla göre artış oramı yüzde 25, 84 olarak öngörülmüş.
Bu oran gerçekçi olmayıp, bütçenin gerçekleşme zamanı olan 2026 Yılında çok daha yüksek olacağı kesin bir gerçektir.
Bütçe Kanunu’nda ÖTV’nin bütçe gelirleri içindeki payı yüzde 19,04 olarak öngörülmüş. Bir önceki yıla göre artış oranı ise yüzde 51,10 olarak hedeflenmiş. Bu hedef de gerçekçi değil. Adet olduğu üzere, yıl içinde de ÖTV artışları yapılmaktadır.
Bütçede bir önceki yıla göre, alkollü içkiler için yüzde 58,73, tütün mamulleri için ise yüzde 81,12 artış öngörülmüştür. Özellikle bu iki ürün için iktidarın bu ürünleri kullananlara karşı tutumu bilindiği için sık sık yıl içinde de artırıldığı bilinmektedir.
Sayın Cumhurbaşkanı zaten bunu kendisi de şöyle ifade etti;
MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇEMİZİN DOLAR CİNSİNDEN DEĞELEMESİ
Merkezi yönetim borç stoku 31 Aralık 2024 tarihi itibarıyla 9 Trilyon 251 Milyar TL olarak gerçekleşmiş, borç stokunun 4 Trilyon .059,5 Milyar TL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinde, 5.191,3 Milyar TL tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlardan oluşuyor.
Türkiye 2025 Yıllık Merkezi Yönetim Bütçesinde toplayacağı bütçe geliri kadar borcu olduğu görülmektedir.
2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin gider bütçesi 14 Trilyon 606 Milyar TL olarak hedeflenmiştir. 2025 Yılı Merkezi Bütçe Kanununun yasalaştığı 2024 Yılı sonunda Dolar kurunun 35 TL’dir. Türkiye’nin Merkezi Yönetim Bütçesinin Dolar kurunun 35 TL olmasına göre 417 Milyar Dolara denk gelmektedir.
Yani bir yıllık bütçemiz 525 Milyar dış borcumuzdan azdır. Yıl sonunda Dolar Kurunun 42 TL tahminine göre ise 348 Milyar Dolar etmektedir!
AKP İktidarı 2002 de iktidara geldiğinde Türkiye’nin dış borcunun 125 Milyar Dolar olduğu da unutulmamalıdır!
Bir de konuyu bütçe geliri karşılaştırması daha da vahim! 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde bütçe geliri 12 Trilyon 670 Milyar TL’nin 35 TL Dolar kuru ile değerlendirdiğimizde; bütçe gelirimiz 362 Milyar Dolara, Dolar kurunun 42 TL’ye göre ise 302 Milyar Dolar etmektedir.
Bu yazının yazıldığı anda açıklanan enflasyon rakamları da yukarıdan beri yazdıklarımızı doğrulamaktadır. Yani enflasyon oranları vergi artışlarına ile beraber aynı oranlarda paralel gerçekleşmektedir. Bu durum açıklanan 2025 Ocak Ayı enflasyon rakamlarından da anlaşılmaktadır.
TÜİK Ocak 2025 Ayı enflasyonu önceki aya göre %5,03, önceki yılın Aralık ayına göre ise %42,12, 12 Aylık ortalamalara göre ise %56,35 olarak açıkladı. TÜİK’e göre eğitim ve sağlıkta enflasyon oranı yüzde 100’e dayanmış!
Enflasyon Araştırma Gurubu (ENAG) ise Ocak 2025 enflasyonu yüzde 8,22 olarak, yıllık enflasyon ise yüzde 81,01 olarak açıkladı. Her zamanki gibi aradaki fark yüzde 100’e yakın!
TÜİK tarafından açıklanan 12 Aylık enflasyon oranı yüzde 56,35 aynı zamanda kira tavan zammı olarak uygulanacaktır. Bu oran hem konutlarda ve hem de iş yerlerinde ŞubatAyından itibaren uygulanacaktır.
Sabri Arpaç
