Sevmem, aynı sözleri defalarca söylemeyi. Hele zaten herkes biliyorsa. Ama öyle anekdotlar var ki, durumu aslından da güzel anlatıyor. “Adalet mülkün temelidir,” gibi. “Berlin’de hakimler var,” gibi.
Yıl,1750. Prusya Kralı Büyük Frederick, Berlin yakınlarındaki Potsdam ormanlarında gezinirken, alçak bir tepe üstünde durur. Manzara harika, hava şahanedir. "Yazlık sarayımı burada yapalım," diye düşünür. Okumayı seven bir kraldır Frederick. Ömrünün son zamanlarını burada, muhteşem kütüphanesinde geçirmek harika olacaktır.
Ama bir problem çıkar karşısına. Arazinin içinde bir değirmen vardır ve sahibi babadan kalma değirmenini satmak istemez. Hem de teklif edilen olağanüstü paralara rağmen. Kralın adamları ne yaparlarsa yapsınlar, değirmenci küçücük arazisini satmaz.
Sonunda Kral değirmenciyi huzuruna çağırtır. "Yanlış anladınız herhalde beyefendi, ben satın almak istiyorum orayı. Kaça satarsınız," diye sorar...
Değirmenci, "Yanlış anlamadım efendim. Adamlarınıza da söyledim. Değirmenim satılık değil," der. Kral, "Beyefendi inat etmeyin, paranızı fazlasıyla vereceğim," diye ısrar eder.
Değirmenci değerleri ve erdemleri olan bir adamdır. Krala der ki, "Sen koskoca Kralsın, paran çok. Git Almanya'nın istediğin yerinde saray yap. Burayı benden önce babam işletiyordu. Ona da babasından kalmış, ben de çocuğuma bırakacağım. Değirmenin bahçesinde dedemim, babamın mezarları var. Ben de ölünce yanlarına gömüleceğim. Burası bizim aile ocağımız. Satılık değil."
Kral ayağa kalkar ve "Sen benim Prusya Kralı Friedrick olduğumu bilmiyor musun yoksa," deyince, değirmenci de; "Senin kral olduğunu biliyorum. Ama ben de bu değirmenin sahibi Sans-Souci'yim,” diye karşılık verir.
Kral bu sefer, "Madem benim kim olduğumu biliyorsun, o halde zorla alabileceğimi de biliyor olmalısın, neye güveniyorsun ki,” der. Değirmenci gayet sakin, "Sen kralsın ama, Berlin'de hâkimler var," diye karşılık verir.
İşte bu söz tarihe geçer. Almanya’daki adalet sitemini kuran da, o hakimleri göreve getiren de Kraldır. Bu sefer adamlarına o da tarihe geçecek sözünü söyler. "Hiçbir güç, hiçbir siyaset, hiçbir iktidar, Kral bile olsa adaletten üstün değildir. Hiç kimse adaletin üstüne çıkamaz."
Sonunda Kral değirmencinin bitişiğindeki araziyi alır sarayını oraya yapar, değirmenciyle komşu olur ve bu değirmeninin Prusya Krallığı devam ettikçe korunmasını ister. Değirmencinin ismini, Sarayının da ismi yapar. "Sans-Souci Sarayı." Saray ve değirmen günümüzde hala bir "Adalet Simgesi" olarak o tepede duruyorlar...
Kral ve değirmenci sadece komşu değil arkadaş da olurlar. Değirmenci sabahın erken saatlerinde, taze bir ekmek yaptığında, kral bahçeye çıkarsa, seslenir ona, "Hey Frederick, sımsıcak ekmek yaptım, göndereyim mi?"
Kral anılarında şöyle der: "Adalet her sabah bana, taze ve sıcak bir ekmek kokusuyla gelirdi."
Yıllar sonra bazı Osmanlı subayları, Berlin'de bir yılbaşı davetine katılır. Genç bir subay bu hikayeyi bilmektedir. Arkadaşlarına, bu hikayeyi anlatarak, "Haydi gidelim, bu sarayı görelim. Değirmen de hala duruyormuş, sarayın arkasında," der.
Ama kimse yılbaşı balosunu bırakıp o soğukta dışarı çıkmak istemez. O da tek başına çıkar gider, o eşsiz anıta bakar. Sonra genç Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm mahkeme salonlarında, yargıçların arkasındaki duvara asılacak sözü yazdırır: "Adalet, mülkün temelidir.”
O GENÇ SUBAY ATATÜRK’TÜR. ADALETİN, İNSANLIĞIN VE LİDERLİĞİN SİMGESİ.
