3 Aralık 2025 tarihinde, değerli dost Dr. İsmail Nurhan Artel kısa bir video paylaştı. Videonun üzerinde, “Mecbur Olmadıkça Akaretler’e İnmeyiniz,” yazıyordu. Videoda yaşları 16-17 civarında bir sürü genç, sırf eğlenmek için itişip kakışıyor, sağa sola saldırıyor, bir arabayı devirmek için salıyor, sallanan arabanın sahibi arabasını gençlerin arasından kurtarıp kaçınca, mutlaka canını kurtardığı için şükrediyor, çılgın gençlik, gelip geçen taksileri yavaşlatıyor, ama gelip geçenlerden hiç biri başını çevirip, “Ne yapıyorsunuz çocuklar,” demeden olay yerinden adeta kaçarak uzaklaşıyorlar. Belki de haklılar. Neden canlarını tehlikeye atsınlar ki? İsmail Nurhan Artel Beyefendi de hekimliğin verdiği tecrübeyle, “Sokaklar bunlarla dolu. Ülkenin içine ettiler. ALLAH bilir ama bunlarda kafa da dumanlıdır ...piyasada madde bol nasıl olsa,” diye bir not düşüyor. Video ne yazık ki, gereken ilgiyi görmemiş. 7 Kişi seyretmiş, 1 Kişi Paylaşmış, doğru dürüst yorum yok.

Videoyu çeken üzerine, “Mecbur Olmadan, Akaretlere İnmeyiniz,” yazmış ama bana göre, İstanbul’u bilmeyen, Akaretler’i görmeyenlerin İstanbul’da ilk gezmesi gereken yerlerden biri, Akaretler.

Akaretler, Beşiktaş ile Maçka arasında uzanan ve19. yüzyılda inşa edilmiş, Türkiye’deki ilk toplu konut uygulamalarından biri sayılan Sıra evlerden oluşan tarihi bir yerleşim bölgesi. Tam adı, “Akaretler Sıraevleri”

1875’de, Sultan Abdülaziz döneminde, Dolmabahçe Sarayı’nda görev yapan saray hizmetlileri ve yüksek rütbeli memurlar için yapıldı. Ayrıca, bu evlerden elde edilen kiralar, Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı’na gelir sağlamak için kullanılacaktı.

Bu açıdan bakınca Akaretler’i bir konut projesi olması yanında, bir sosyal devlet ve vakıf sisteminin ilk örneklerinden biri saymak da mümkündür. Mimarıları İstanbul’un inşasında çok önemli eserler yaratan Sarkis Balyan ve Agop Balyan ailesidir.  

Neo-klasik Osmanlı mimarisine uygun olarak yapılmış, Batı etkili cephe düzeni ve simetrik yapı anlayışına sahiptir. Ön cephede sütunlar, cumbalar, kemerli pencereler, alt katlarda ticari kullanım, üst katlarda konut düzeniyle İstanbul yaşam tarzına uygun, Türkiye’nin İlk Toplu Konut Projesidir. Yani, bugünkü site anlayışının 19.yüzyıldaki öncü uygulamasıdır. Sokak düzeni, mimari simetri ve altyapı planlaması bakımından Paris ve Londra tipi şehircilik anlayışına denktir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında, Büyükelçilik konutları, sanatçı ve aydın evleri, burjuva yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. 

1918-1919 yıllarında, Yıldırım Orduları Komutanı iken  Atatürk de burada kalmış, siyasi çalışmalarını buradan yürütmüş, Kurtuluş Savaşı’na giden yolun planlarını burada yapmıştır.   Yakın silah arkadaşlarıyla gizli toplantıları burada yapmış, Anadolu’ya geçişin ilk planlarını burada şekillendirmiş, işgal altındaki İstanbul’da, direniş düşüncesinin ilk somut adımlarını burada atmış, Millî Mücadele kadrolarıyla burada temas kurmuştur. Kısaca Akaretler, Kurtuluş Savaşı’nın İstanbul’daki son karargâhıdır.

Bana göre burası tarihi dokusuyla gözümüz gibi korumamız gereken, tarihi değerlerimizden biri. Ama insan üstadın gönderdiği videodan sonra, “Biz ne ara bu hale geldik,” diye sormaktan kendini alamıyor.  

“Z” KUŞAIĞI MI DEDİNİZ?

• EĞER,GENELİ O BÖYLE İSE, OLMAZ OLSUN BYLE KUŞAK.