Cumhuriyet, halkın kendi kaderini tayin ettiği ve egemenliğin bir kişiye veya zümreye değil, kayıtsız şartsız milletin kendisine ait olduğu bir yönetim şeklidir.
Özgürlük kavramı Batıda gelişip yayılınca, Osmanlı aydınlarının da ilgisini çekmeye başlamıştı. Özellikle Fransız İhtilali bağımsızlık özlemi çeken halklara kendilerini yönetme haklarının da olduğu ilhamını verdi. Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat ve Islahat Fermanları ile başlayan modernleşme çabaları, meşrutiyet ve anayasal hakların tanınması gibi ilk uyanışlarla, toplumsal yapıda köklü bir değişim arzusunu yarattı.
Osmanlı İmparatorluğu çökmüş, ülke işgallerle boğuşuyordu. Artık köklü bir değişim şarttı. Kurtuluş Savaşı, yalnızca işgalci güçlere karşı bir direniş değil, Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesine dönüşmüştü.
Savaş zaferle sonuçlananınca, Osmanlı Ailesinin yüzyıllardır süregelen monarşik yönetimi, yerini halkın özgür iradesine dayalı cumhuriyet sistemine bıraktı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi ve toplum kendi iradesine sahip çıkarak, özgürlük, eşitlik ve adalet temeline dayalı yeni yönetim sistemi kuruldu.
Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel reformlar, laiklik, kadın hakları, eğitim, harf inkılabı ve çağdaşlaşma gibi köklü değişimler, dünyanın saygın ülkeleri arasına girmemizi sağladı. Türkiye bu saygınlığı pekiştirmek ve demokrasi anlayışını geliştirmek için çok partili hayata geçti ve böylece halkın iradesine gösterdiği saygıyı da kurumsallaştırdı.
Cumhuriyetin en temel özelliklerinin başında, halkın kendi iradesiyle seçtiği yöneticilere kendilerini temsil erkini sadece belirli bir süre için vermesi ve gerektiğinde, veya görev süresi sonunda onları değiştirme gücüne sahip olmasıdır. Bunun için sahip olduğu en temel güç hukuktur. Cumhuriyet asla imtiyazlı bir zümre yaratmaz ve hukuk önünde tüm vatandaşlar eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.
Cumhuriyetin Temel İlkeleri.
1. EŞİTLİK: Cumhuriyet tüm vatandaşları yasalar önünde eşit kabul eder. Yasalar tüm bireylere eşit olarak uygulanır vatandaşlar arasında ayrım gözetilmez. Bu doğal olarak toplumsal barışın da teminatıdır.
2. ÖZGÜRLÜK: Özgürlük her bireyin sadece insan olmakla kazandığı en doğal haktır. Bu hak bireylerin fikirlerini özgürce ifade etme, inançlarını yaşama ve hayat tarzını kendi iradesiyle belirleme özgürlüğünü de kapsar. Bu hak hiçbir zaman ve hiçbir koşul altında, hiçbir kişi ve zümreye devredilemez.
3. EGEMENLİK: İktidarın tek sahibi halktır. Halkın iradesi her şeyin üstündedir. Halk kendi kaderini kendi seçtiği temsilciler aracılığı ile belirleme hakkına sahiptir.
4. GÜÇLER AYRILIĞI: Cumhuriyet yönetiminde yasama, yürütme ve yargı kuvvetleri birbirinden ayrı ve bağımsızdır. Devletin tüm yetkileri tek bir elde toplanamaz. Bu demokrasinin teminatıdır.
5. LAİKLİK: Laiklik, Cumhuriyetin en önemli unsurlarından biridir. Devlet ve din işleri tamamen birbirinden ayrıdır Laiklik, halkın devlet karşısında yalnızca vatandaş olarak değerlendirilmesinin teminatıdır. İnanç ise Tanrı ile birey arasında, bireyin kendi iradesiyle karar vereceği bir unsurdur.
(Yarın: İlk Çağdaş Uygulamalar)
