Avrupa, tarım ürünleri, hayvan varlığı, teknolojiyi, yazıyı Bereketli Hilal'den almıştı. Peki, Bereketli Hilal, tarım toplumu sonrası binlerce yıllık önderliği niçin Avrupa'ya kaptırdı?
En yakın nedenler: Kapitalizmin ve demokrasinin gelişmesi, laiklik, hukukun üstünlüğü, din yerine aklın öne çıkması bilimsel gelişme, vb.
Evcilleştirilebilir hayvan ve bitki türleri dışında Bereketli Hilal in zorlayıcı coğrafi üstünlüğü yoktu.
MÖ 4. binyılda Babil, Hitit, Asur, Pers vb. imparatorlukların ortaya çıkışıyla, güç merkezi önceleri Bereketli Hilal'de kaldı.
MÖ 4. yüzyıl sonunda Büyük İskender'in Yunanistan'dan Hindistan'a kadar bütün gelişmiş toplumları egemenliği altına almasıyla birlikte gücün batıya kayışı başladı. Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra kalıcı olarak Batı ve Kuzey Avrupa'ya kaydı.
Bugün “Bereket Hilal, yiyecek üretiminde dünya birincisi'' gibi sözler saçmadır. Eski Bereketli Hilal'in büyük bölümü bugün çöl, yarı çöl, step ya da tarıma elverişli olmayan, toprak kayması geçirmiş ya da tuzlanmış arazilerdir.
Petrol gibi yenilenemeyecek tek bir kaynağa bağlı bazı ulusların zenginliği, bölgede çoktan beri devam eden esas yoksulluğu, kendi kendini besleme zorluğunu gözlerden saklıyor.
Eski çağlarda Doğu Akdeniz'in büyük bölümü ormanla kaplıydı. Tarım arazileri açılması, kerestecilik, odun olarak yakma ya da alçı elde etmek için ağaçların kesilmesiyle bölgenin verimli ormanlık arazileri, toprakları aşınmış makiliklere ya da çöle dönüştü.
Yağışın az olması nedeniyle, bitki örtüsünün yenilenme hızı, yok edilme hızıyla yarışamadı. Ağaç ve ot örtüsü gidince toprak kayması arttı, vadiler alüvyonla doldu, öte yandan yağışın az olduğu yerlerde sulama tarımı yüzünden toprak tuzlandı.
Cilalı Taş Çağı'nda başlayan bu süreç çağımıza kadar sürdü. Örn. bugünkü Ürdün'ün Petra yakınlarındaki son ormanlar, Hicaz demiryolu için Osmanlılar tarafından yok edildi.
Kuzey ve Batı Avrupa bu akıbetten kurtuldu ama orada yaşayan insanlar daha akıllı olduğu için değil. Daha fazla yağış alan, bitki örtüsünün çabucak yeniden büyüdüğü daha dayanıklı bir çevrede yaşamak gibi bir şansa sahip oldukları için böyle oldu.
Kuzey ve Batı Avrupa'nın büyük bir bölümü, yiyecek üretimi buralara ulaştıktan 7000 yıl sonra hâlâ verimli durumda ve yoğun tarıma elveriyor.
Sonuç olarak; bu güzel ülkede yaşamaya devam etmek istiyorsak bu gelişmeleri, bu süreci veri kabul ederek gereğini yapmak zorundayız.
Ülkenin akarsu kaynaklarını ve ormanlarını talan eden Cumhur İttifakına önemle duyurulur.
Mahmut TEBERİK
Endüstri Mühendisi
Kaynak: Tüfek, Mikrop ve Çelik. Jared DİAMOND
