2017 yılında, “Ağlatılmış çocuk gözlü antik kent; Anavarza” başlıklı yazıda yaşananları anlatmam bazılarını rahatsız etmişti! Gerçekten öyleydi ama, Anavarza, ağlatılmış çocuk yüzlü bir kentti! Gidenler bilir, Anavarza’da, bir köy bahçesinde bulunan evin avlusunda kral kızının ‘mozaik’ havuzu vardı. Bahçe sahibi Hatun Teyze elinde tüfeğiyle kral kızının mozaik havuzunu beklerdi! Yağmurdan, hava koşullarından bazı yerleri zarar görünce, Hatun Teyze yetkililere bilgi verdi, korunmasını, üzerine koruyucu cam geçirilmesini istedi; olmadı!
Dilekkaya köyünde bulunan Anavarza’nın mozaik havuzunu, gelen yetkililer “koruma altına alacağız, buraya da aslından ayrılamayacak biçimde mozaik havuz yapacağayız” diyerek havuzun içerisindeki tarihsel mozaikler önce ispiralle parçalara bölüp, daha sonra da keski kullanılarak altlarından patlatılarak bezlere sarılıp Adana’ya götürülmüş… Şimdi yerinde neler var görenler söylesin!
***
Yurdumuzun her yeri tarihsel varsıllıklarla dolu, ancak kimi “nedeni” bilinmez gerekçelerle bozuluyor, kimi tanınmasına/ bilinmesine/ görülmesine izin verilmiyor, kimi çalışılıyormuş gibi gösterilip aslında bilinmezliklere terk ediliyor! İşte Anavarza bugüne dek öyle; yadsıyın haydi!
Antalya’nın Manavgat sınırları içinde kalan Side Antik Kenti gezerken, gerek yerli gerekse yabancı turistlerin gösterdiği ilgi karşısında sıkça düşündüğüm olmuştur! Antik kent, yalnız kendi başına bir kent değil, bölgenin yurtiçinden/ yurtdışından gelenlerin bulunak noktası olmuştu! Sorsanız, kimse Manavgat’a gideceğini söylemiyor, “Side” demeyi yeterli buluyordu! Side’ye gitmek isteyen de mutlaka “bir kez” olsun antik Kent’i gezme gereği duyuyordu!
Girişte, kontrol noktasından geçiyorsunuz, ardından yüzlerce metre süren yol boyunca tarihsel yapıtlar/ göçütler/ yıkıtlar arasından geçerek “asıl” kent alanına vardığınızda, yerli turistten çok yabancının olduğuna tanık oluyorsunuz! On/ onbeş metre genişliğindeki yolda yürürken, “sıkça” karşınızdan gelenle burun buruna geliyorsunuz! Yolun kıyısı boyunca şekerlemesinden takıcısına, lokantasından kafesine, çantacısından bijutericisine, dövmecisinden antika eşya satıcısına değin konukların “mutla” ilgileneceği “bir şeyler” bulabileceği bir yer Side Antik Kenti… Kent, ayağınızın altında, kalın camların üzerinde “Antik Kentin” üzerinde yürüyorsunuz!
***
Side Antik Kenti’nin canlılığını görüp, ardından bir de Anavarza Altık Kente geldiğinizi düşünsenize! Düşünmesi bile can sıkıcı, kaygı verici… Adana’nın, Kozan İlçesine bağlı Dilekkaya Köyündeki Anavarza Antik Kenti’nin istenen yerde olmamasına tepki benimki! Bugüne değin yerel yönetimlerin, milletvekillerinin, görevlendirilen araştırma görevlilerinin ne yaptığını gerçekten merak ediyorum!
Başka yerde değil, Adana içinde yurttaşlara bir sorun, kaç kişi Anavarza’nın yolunu bilir, kaç kişi Anavarza’ya gitmiştir! Kendimden biliyorum! Yaşamım boyunca, ilk/ hem de son kez Kazım Özgan’ın ilk belediye başkanlığı döneminde gitmiştim. O da, Özgan’ın arayıp “İlber Ortaylı burada, Anavarza’ya gidiyoruz, sen de gel istersen” demesi üzerine girmiştim! Ondan sonrası yok, salt duyduklarımla var! Adanalının bu ilgisizliğinin nedeni yurttaşlar değil; gittiklerinde karşılaştıkları…
***
Şimdi yola çıksanız birkaç araç, Dilekkaya Köyü’ne varsanız, belki sizden başka birkaç araçla gelenlerin daha olduğunu göreceksiniz, belki de uzaklarda birkaç kişinin daha varlığını bileceksiniz! Geçtiğimiz günlerde, Adana Anakent Belediye Başkanı Zeydan Karalar’ın Anavarza Antik Kenti’ne ilişkin bir çalışmasını duyduğumda sevindim. Açıklamasında, “Kozan ilçemizde bulunan ve dünya tarihinin en büyük antik kentlerinden biri olan Anavarza Antik Kent kazılarına desteğimizi içeren protokolü Kazı Başkanı Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Sayın Fatih Erhan ile imzaladık” sözlerine yer vermişti. Ancak her şeyi Karalar’ın üzerine yüklemek de acımazlık olur! Anavarza’da araştırmalar yapılırken; bir yandan konukların ağırlanacağı, bir yandan iç/ dış turistin ilgisini çekeceği, bir yandan gelenlerin gereksinmelerinin sağlanacağı yerler için özellikle “iktidara” yakın Adana milletvekillerinin Başkan Karalar kadar istekli olması gerek! Antik kentin varsıllıklarına zarar verilmeden, Side Antik Kenti gibi “cam geçitler” oluşturularak konukların ilgi odağı olması sağlanabilir! Kral kızı mozaiklerinin başına gelenler gibi değil! “Ağlatılmış çocuk gözlü antik kent; Anavarza”nın gözyaşlarının silinmesi gerek artık!