Evcil hayvanlarımızın sağlıklı, konforlu ve kaliteli bir yaşama sahip
olmaları aşı ile mümkündür.Bakım ve beslemenin yanında aşı ve aşılama sevimli
dostlarımızın sağlıkları için önemlidir.Kedi ve köpeğinize uygulanacak aşı programının nasıl olacağını veteriner hekiminiz karar verir.Aşıların hangisinin öncelikli olması veteriner hekiminizin sizden alacağı anemnez ve muayene sonucunda olur.Buna örnek olarak ,anne sütünü yeterince almış bir yavru ile almamışın aynı aşılama programını aynı olmamalıdır.Hayvan çiftliğinden,barınakdan,petshopdan veya ev ortamından gelen yavrulara farklı aşılama planı yapılmalıdır.Saf bir ırk(boxer,colie,yorkshıre terrier,english cocker ,siyam kedisi..vb.)bir yavru ile melez bir yavrunun aşı programı aynı olmamalıdır.Adana bölgesinde önemli olmayan Lyme hastalığının aşısının yapılıp yapılmayacağına veteriner hekim karar verir.Hastalığı hatırlatacak olursak, Borrelia burgdorferi sensu lato denilen bir grup Borrelia cinsi spiroketlerin sebep olduğu bir enfeksiyondurMikroorganizma, kan emen kenelerle bir konakçıdan diğerine nakledilir. Hastalığın yayılmasında öncelikli vektör Ixodes keneleridir. Kene konakçıya yapıştığında, Lyme etkeni sindirim sisteminden kenenin ağız organellerine göç eder ve buradan konakçıya geçer.Ixodes keneleri Adana iklimine sahip bölgelerde yaşamadığından hastalık riski de söz konusu olmamaktadır.Ancak,köpek kuzey yada orta anadoluya gidip geliyorsa aşı uygulanmalıdır.
Aşılama programının genel olarak uyulması gereken durumları da vardır.Bunlarda birisi de viral aşı uygulamalarından önce,yavrunun parazitler yönünden temizlenmesi esastır.Aksi şekilde bağışıklık gelişimi yeterli olmaya bilir. Aşılamaya başlanmadan önce,yavrunun iç parazitlerden arınmış olması gereklidir.Genellikle kist aşısı ifadesi kullanılan kist iğnesi, bir aşı değildir.Yada tüy aşısı ifadeleri de kullanılır.(yanlış da olsa)
Kistin yanı sıra,mide,barsak kıl kurtları,çeşitli solucanların gibi… iç parazitlerinin temizlenmesi gereklidir.Aksi durumda,yavrunun gelişmesinde gerilik,zayıflık(iştahlı yemesine karşın),ağızdan salya akışı,göbekli bir görünüm,ağız kokusu,diş gıcırdatma gibi istenmeyen belirtiler gözlenir.
Aşılama programının uyulması gerekli olan diğer önemli husus da yavrunun anne sütünden ayrıldıktan hemen sonra veteriner kliğine götürülmesi ve aşılamaya başlanmasıdır. Yanlış bilinen konulardan biriside aşının ne zaman başlaması gerektiğidir.3 -4 ay sonra gibi yanlış bilgiler yavrunun ölümüne sebebiyet vermektedir.
GENEL AŞILAMA KURALLARI
Aşılanacak hayvan en az 7 haftalık yaşta olmalı,
Hayvanlar parazitlerden arındırılmış olmalı,
Vücut sıcaklıkları normal(38.5-39.5 Co)sınırlar içinde olmalı,
Nabız sayısı köpeklerde 90-110/dak,kedilerde 110-130/dak sınırları içinde olmalı,
Solunumsayısı15-30/dak sınırları içinde olmalı,
Aşılanacak hayvanlar stres oluşturacak etkenlerden uzak tutulmuş olmalı,
Hayvana en az bir hafta öncesinde kortikosteroid türü ilaçlardan birisi yapılmış olmalı,
Aşılanacak hayvan ileri gebe olmamalı,
Hastalık geçirmiş hayvanlar nekahat döneminde olmamalı,
İki aşılama arasındaki süre üç haftadan az olmamalı,
Üç aylıktan küçük yaştaki hayvanlar en az iki defa aşılanmalı,bundan sonra yılda bir tekrarlanmalı,
Kullanılan aşılan +2-+8 C’de muhafaza edilmiş olmalı,
Aşıların kullanma süreleri geçmemiş olmalı,
Aşılar prospektüslerinde belirtilen uygulama yollarına (sc.,im.,iv.)göre uygulanmalı,
Aşılamada kullanılan enjektörler steril olmalı ve kullanıldıktan sonra imha edilmeli,
Hayvan sahibine;aşılanan hayvana ait bilgileri,yapılan aşıların yapılma tarihini ve etiketlerini,aşıyı uygulayan Veteriner Hekimin veya kurumun onayını içeren bir aşı kartı verilmelidir.
AŞILAMA GEREKTİREN HASTALIKLAR
KEDİLERDE;
(PANLÖKOPENİ)=PANLEUCOPENİA:parvoviruslar tarafından oluşturulan,akut seyirli,kanlı ishal ve kusmayla karakterize öldürücü ve bulaşıcı bir kedi hastalığıdır.
(ENZOOTİK KORİZA)=RHİNOTRACHEİTİS):kedi herpes virusu tarafından oluşturulan,akut seyirli,kojuktivitis,gözyaşı akıntısı,burun akıntısı ve aksırıkla karakterize kedilerin en önemli bulaşıcı solunum sistemi hastalığıdır.
(KEDİ ENFEKSİYÖZ PERİTONİTİSİ)=FELİN İNFECTİOUSE PERİTONİTİS=FIP):
Corona viruslar tarafından oluşturulan,çoğunlukla 6aylıkla 5yaş arasındaki kedileri etkileyen,genelde karın boşluğunda sıvı toplanması(ascites), halsizlik,lenfopeni ve iç organlarda granülomatöz değişiklerle karakterize,subakut ve kronik seyirli bir kedi hastalığıdır.
(KEDİ LÖSEMİSİ)=FELİNE LEUKOSİS): Oncorna viruslar tarafından oluşturulan,lenf bezlerinde tümör oluşumuna ve kanda lenfosit artışına neden olan kronik seyirli bir kedi hastalığıdır.
CALİCİ VİRUS ENFEKSİYONU: Calici virus tarafından oluşturulan,özellikle genç kedileri etkileyen,akur seyirli,üst solunum yollarında,akciğerlerde bozukluklar,ağızda ülseratif lezyonlar, ishal ve eklemlerde yangı oluşturan viral bir hastalıktır.
(KLAMİDİA ENFEKSİYONU)=PSİTTACOSİS:Chlamidia psittaci tarafından oluşturulan,akut seyirli,burun akıntısı,gözyaşı akıntısı gözkapaklarında şişlik,solunum güçlüğü,sarı-yeşil ishal ve sinirsel bozukluklarla karakterize bulaşıcı bakteriyel bir hastalıktır.
KUDUZ : Tüm sıcak kanlı hayvanları etkileyen,akut seyirli,bilinç kaybı,huzursuzluk,salya akıntısı,yutkunma güçlüğü ve felçlerle karakterize öldürücü viral bir hastalıktır.
KÖPEKLERDE;
(KANLI ISHAL)=PARVOVİRAL ENTERİTİS: Parvovirus tip-2tarafından oluşturulan,akut seyirli,ani ölüm,kan ishal ve kusmayla karakterize bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır.
(KÖPEK GENÇLİK HASTALIĞI)=DİSTEMPER:Köpekler başta olmak üzere çoğu etçilleri etkileyen,akut ve subakut seyir gösteren,solunum sisteminde bozukluklar oluşturan bulaşıcı viral bir hastalıktır
(KÖPEK KARACİĞER HASTALIĞI)=HEPATİTİS CONTAGİOSA CANİS): Köpek adenovirusu tip-1tarafından oluşturulan,başta karaciğer olmak üzere sindirim sistemi,solunum sistemi ve sinir sistemini etkileyen,akut,ateşli ve bulaşıcı viral hastalıktır.
(ENFEKSİYÖZ LARİNGOTRACHEİTİS): Köpek adenovirus tip-2 tarafından oluşturulan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
(LEPTOSPİROZİS):Akut,subakut ve kronik seyirli,birçok memeli hayvan türünü etkileyen,hemoglobinuri, kanlı ishal,sarılık ve böbrek bozukluğu oluşturan,bulaşıcı bakteriyel bir hastalıktır.
(KÖPEK BOĞMACASI)=CENEL COUGH: Köpeklerde üst solunum yollarında enfeksiyon oluşturan,kronik bir öksürükle karakterize,Bordotella bronchoceptica tarafından oluşturulan bakteriyel bulaşıcı bir hastalıktır.
(KORONA VİRUS HASTALIĞI)=CORONA VİRUS ENFECTİON): İştahsızlık,kanlı-mukus ishal,kusma ve mental depresyonla karakterize bulaşıcı bir hastalıktır.
(KÖPEK HERPES VİRUS ENFEKSİYONU):Her yaştaki köpekleri etkileyen,yeni doğan yavrularda perakut veya akut hemorajik nekrozlarla ölümlere,ergin köpeklerde solunum sisteminde subklinik veya klinik enfeksiyon oluşturan,bulaşıcı viral bir hastalıktır.
KUDUZ: Akut seyirli bilinç kaybı,huzursuzluk,salya akıntısı ve yutkunma güçlüğü ve çeşitli felçlerle karakterize,ölümle sonuçlanan viral bir hastalıktır.
KEDİLERDE AŞILAMA PROĞRAMI
Panluecopenia,rhinotracheitis,felineenfeksiyöz peritonitis,calici virus,chlamidiasis (ilk aşılama zamanı 7haftalık yaşta)tekrarı 21 gün sonra daha sonra yılda bir…
Feline leukosis(ilk aşılama zamanı 9haftalık yaşta)tekrarı 21 gün sonra daha sonra yılda bir…
Kuduz (ilk aşılama zamanı 3aylık yaşta)tekrarı yılda bir
KÖPEKLERDE AŞILAMA PROGRAMI
Parvovirus,distemper,hepatitis,herpes virus,corona virus,laringotracheitis,köpek boğmaca,(ilk aşılama zamanı 7haftalık yaşta)tekrarı 21 gün sonra daha sonra yılda bir…
Kuduz,aşı tekrarı 12 haftalık yaşta daha sonra yıl kez tekrarı.Sonuç olarak,aşılama planının standart uygulamalarının yanı sıra veteriner hekimin inisiyatifiyle oluşacak programda vardır.Aşıya gelen evcil hayvanınızın genel muayeneden de geçtiği hatırdan çıkarılmamalıdır.
İSMAİL SERDAR SAYAR
VETERİNER HEKİM
