Dünyada çok az kişi kendine yatırım yapar. Daha çok mala mülke ve paraya yatırım yapar. Bu malı mülkü parayı kim kazanır? Mirasyedi değilse, kolay para kazanmıyorsa, siyaseti ticarete alet etmediyse, sıfırdan başlayıp gece gündüz demeden, bayram seyran demeden, çabalayıp hak ederek para kazanıp mala mülke yatırdığını varsayalım. Özellikle Türkiye’de ve benzer ülkelerde uygulanan “Vahşi Kapitalizm” insanları sırtlarında bir kamçı veya sopa ile yarış atı gibi koşturur. Yarışı kazanmak için yapılan her türlü hile, alavere, dalavere, yalan, sahtekarlık mübahtır ama yakalanmamak kaydıyla geçerlidir. Bu şekilde koşturan; bedenen, ruhen ve ahlaken yıpranan kişi sağlığından kaybetmek zorundadır.
Yaşam bir maraton koşusudur. Maratonun koşulan ilk saatleri ve ilk kilometrelerinde koşanların çoğu yan yana veya birbirlerine yakındırlar. Maratonun sonuna doğru vücuduna ve beynine daha önceden yatırım yapanlar yarışı kazanır.
İnsan bedeni tüm zararlı etkenlerden arındırılarak, itina ile kullanılırsa 100 yılı çok rahat devirir. Eksik yapılanlar veya yapılmayanlar arttığı oranda ömür kısalır. “Kendine yatırım yap!” derken, yapılması gerekenler ve yapılmaması gerekenleri incelemek ve irdelemek gerekir. Başta huzurlu, mutlu, minimumda bile olsa aileye yetecek kadar geliri olan, eğitimli ve kültürel değerlerine önem veren bir ailede doğup büyümek gerekir. Ama maalesef her insan bu şansa sahip değildir. Yine de hangi koşulda doğup büyümüş olursa olsun, belirli düzeyde bir yaşam bilincine sahip olan insanlar kendilerine yatırım yapabilirler.
Herşeyden önce dengeli beslenmek, yeterli uyku, dingin huzurlu bir yaşam, hobi edinme (yani kendine zaman ayırma) gerekli hafta sonu ve yılık tatilleri değerlendirmek gerekir. Bunları açarsak; Dengeli beslenme denilince şunu anlıyoruz. Sebze meyve ağırlıklı, protein olarak; tavuk, balık, yumurta, süt ürünleri ve az olmak kaydıyla kırmızı et, nişasta olarak da tam buğday ekmek, baklagiller diğer tam kepekli tahılların dengeli ve yeterli şekilde tüketilmesidir. Yeterli uyku denilince; Belirli saatte yatıp yeterli uyku (7-8 saat) uyuduktan sonra belirli saatte kalkmak olarak değerlendirilir. Hobi, insanı dinlendiren en güzel terapidir. Hobisi olmayan insanın kafası iş, para, mal-mülk, varsa çocuk ve yakınların sorunları ile meşgul olur. Beyin zaman zaman kısa devre yapar ve bir çok kişi için pazartesi sendromu daha derin yaşanır.
İnsan sağlığına yapılacak en güzel yatırımlardan biri de spordur. Spor yaşam boyu yapılır ve tüm dünyada bilim adamları tarafından bu şekilde yorumlanıp tavsiye edilir. Yapılacak spor, yaşa ve tercihe göre değişmekle birlikte önemli olan süreklilik kazanmasıdır. Örneğin “ ben sadece kayak sporu yapacağım” derseniz, bunun süreklilik kazanması mümkün değildir. Sürekli olan spor haftada en az beş gün ve en az bir saat olmalıdır.
Mal-mülk, para vs. için koşturup bütün zamanını bunlara ayıran kişi kendine yatırım yapmazsa, sağlığı bozulur. Kazandığı tüm parayı, malı-mülkü feda etse bozulan veya kaybolan sağlığını geri getirmesi mümkün değildir. Kendine yatırım yapmak bir bilgi ve deneyim işidir. Bir bilenden yardım alarak yapmalıdır.
Dr. Salim Canoğulları
Halk Sağlığı Uzmanı
Aile ve Çift Terapisi, Cinsel Terapi Uzmanı
