Okuyarak. Neleri okuması gerektiğini bilerek. Okuduklarından dersler alarak ve gerektiğinde o derslerden yararlanarak. Kendi deyimiyle eline geçen her iki kuruştan birini kitaba harcayarak. Tam 3997 kitap okudu. Üst üste koyun bakalım kaç katlı bir apartman yüksekliğine ulaşıyor? Üstelik bazı kitapları birden fazla okuyor, bazı satırların altını çiziyor, onlardan notlar alıyordu. Savaş bile onun okumasını engelleyemiyor, cephede bile okuyordu.
Etrafında bir koruma ordusu yoktu ama yanından hiç ayırmadığı birisi vardı: Nuri Ulusu. Kütüphanecisi. 1927’den 1938’e kadar hep yanındaydı. Nereye giderse gitsin, Nuri Bey, onun okuyacağı kitapları seçiyor, bir sandığa koyuyor, cephaneden önce kitapları yerleştiriyordu. Ben Atatürk’ün nasıl okuduğunu Nuri Ulusu’nun yazdığı “Atatürk’ün Yanı Başında” adlı kitaptan öğrendim.
Bakmayın siz, “Ulu Hakan devleti tam 33 yıl yönetti ve bu sürede bir gram toprak kaybetmedi,” diyenlere. (Sanki toprak gramla kaybedilirmiş gibi.) Oysa, sadece onun döneminde tam 1.5 milyon metre kare, yani Türkiye’nin iki misli toprak kaybettik.
Atatürk, tarihin en büyük komutanlarının hayatlarını ve onların savaş stratejileri detaylarıyla okudu. Cesur, atak ama her zaman ihtiyatlıydı. Kitaplarında altını çizdiği bir cümlelerden biri şuydu: “Tarih ihtiyatsızlar için acımasızdır.” Hiçbir zaman, ihtirasının esiri olmadı.
Timur’u beğenirdi. Çünkü bazı özellikleri kendisine benziyordu. O da yalakaları sevmez, İkiyüzlülüğe dayanamazdı. Etrafındakilerden kendisi için yaralayıcı bile olsa gerçeği söylemelerini isterdi. Atatürk doğruyu gizleyen övgülere değil, gerçeği dile getiren, düşüncesini cesaretle savunan dürüst insanlara değer verirdi.
Attila’dan ders almıştı. Çünkü savaş Attila için araçtı. Onu ancak kesin kazanç için, en az riskle ve masrafla kullanırdı. Mümkün olduğu kadar savaştan kaçardı. “Yurtta sulh, cihanda sulh,” diyen, zaferden sonra savaş meydanını gezerken ölen bir düşman askerini görünce gözleri nemlenerek, “Ah, be çocuk buralarda ne işin vardı,” diyen adam savaş vatan savunmasına yönelik olmadıkça hiç savaşır, kazanmakla övünür müydü? Hele hele, hiç dünya nimetleri için, bahaneler üreterek savaşlar çıkarır mıydı?
Ama konu vatan savunması, savaş son çözüm olursa, göze alamayacağı hiçbir şey yoktu. Hafızası her an berraktı. Çanakkale Savaşlarından sonra, “Hektor’un intikamı alındı,”deyişinin sebebi de buydu. Hem de 13.000 yıl sonra.
