Sabri ARPAÇ

Tarih: 29.04.2025 13:31

TBMM’NİN KURULUŞUNDA KABUL ETTİĞİ İLK KANUN VERGİ KANUNU...

Facebook Twitter Linked-in

Türkiye demokrasi ve anayasal sistem mücadelesi 1930’lı yıllardan başlayarak 200 yıldan beri devam etmektedir. TBMM 23 Nisan 1920 tarihinde çeşitli illerden gelen temsilci mebuslar tarafından işgal altındaki Ülkeyi kurtarmak için toplandı. Bu Meclisin görüşerek kabul ettiği ilk Kanun ‘’Ağnam Resmî’’ yani ‘’Hayvan Vergisi‘’ başlıklı vergi kanunudur. Bu benzeri yasalar uzun yıllar Osmanlı Döneminde de uygulanmıştır. TBMM bu yasayı Kurtuluş Savaşı'nın özgün koşulları gereği kabul etmiştir.

TÜRKİYE’NİN PARLAMENTO GELENEĞİ

Türkiye’de Tanzimat Dönemi öncesinde başlayan ve 200 yıla yakın bir demokrasi geleneği olan bir ülkedir. Tanzimat Fermanı, 1839 Yılında Padişah Sultan Abdülmecid döneminde Batılaştırma hareketleri doğrultusunda Osmanlı Devleti’nin yeniden yapılandırılması amacıyla ilan edilmiştir.

Hariciye Nazır’lığı ve Sadrazam’lık da yapan Koca Mustafa Reşid Paşa; ‘’özgürlükleri, insan haklarını, modern eğitimi, teknolojik yenilikleri ülkesine taşımak ve Avrupa devletleri katında saygınlık kazanmasını sağlamak, bu devletlerle siyasi, ekonomik ve askeri anlaşmalar gerçekleştirmek amacıyla’’ hazırladığı Tanzimat Fermanı'nı 3 Kasım 1839 İstanbul Gülhane Parkı'nda okuyarak ilân etmiştir. 19’uncu yüzyılda; hukuk, eğitim, askeri ve sosyal alanlarda gerçekleşen önemli reformlar bu dönemde yapılmıştır.

Bu reformlar sonucunda gelişen süreç sonunda 37 yıl sonra Osmanlı 23 Aralık 1876 yılında Birinci Meşrutiyet’i ilan etmiş, parlamenter monarşi fiilen geçmiş, Anayasal düzene yani Kanun-ı Esasi yürürlüğe girmiştir. Ancak 2 yıl sonra yani 1878 yılında İkinci Abdülhamit tarafından Meclis-i Mebusan kapatılmış ve Anayasa'nın bazı bölümleri askıya alınmış olmasına karşın Meşruti yönetim rejimi devam etmiştir.

JÖN TÜRK DEVRİMİ İKİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI

Jön Türk’lerin Padişah İkinci Abdülhamid yönetimini sona erdirmek ve Meşrutiyet'i yeniden ilanı talebiyle gerçekleştirdiği devrimden sonra 24 Temmuz 1908'de İkinci Abdülhamid İkinci Meşrutiyet'i yeniden ilân etme mecburiyetinde bıraktı. Aynı tarihte Kanun-ı Esasi yani Anayasa’nın yeniden yürürlüğe konulması ile İkinci Meşrutiyet dönemi yeniden başladı. Bu dönem Meclis-i Mebusan’ın 11 Nisan 1920'de Padişah Mehmet Vahdettin’in tarafından kapatılmasına kadar devam etti.

 Görüldüğü gibi 1930’larda Tanzimat Fermanı ile başlayıp, 1876'da ilan edilen Birinci Meşrutiyet’ten bu yana 200 yıla yakın bir zamanda bu topraklarda demokrasi ve anayasal mücadelesi devam ederken TBMM’nin 23 Nisan 1920'de göreve başlaması günümüze kadar devam eden bir demokrasi mücadelesidir. 23 Nisan 1920’de kurulan TBMM aynı zaman da hem Kurtuluş Savaşı’nı yönetmiş hem de kurulacak Cumhuriyet’in temellerini oluşturmuştur.

KURTULUŞ SAVAŞI'NIN ZORUNLU HALE GETİRDİĞİ AĞVAR VERGİSİ

Şimdi de Birinci Dünya Savaşı sonrasına kısa bir tarihi girizgâh yapalım. Osmanlı müttefiki devletlerle girilen savaşta yenik çıkması sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile fiilen sona erdi. 10 Ağustos 1920 Sevr Antlaşması ile ihtilaf devletler tarafından bölüşüldü. Anadolu halkı bir müddet milis güçlerle işgalcilerle mücadele etti, ama bu yeterli değildi.

 İstanbul’daki Osmanlı Padişahı Vahdettin ve yönetimi İngiliz Hükümeti’nin elinde adeta tutsak halindeydi. Anadolu halkı ise savaş sonrası derin yoksulluk içinde olmasına karşın direnmeye devam etti.

İşte bu ahval içinde bir kadro ve önder de gerekti. Mustafa Kemal önderliğinde o kadro da oluşturuldu. Kongrelerden sonra bir kurtuluş hareketini yönetmek üzere bir liderliğe ve halktan yetki almış kadroya gereksinim vardı.

İşte o kadro çeşitli illerden ve kongrelerden oluşan mebuslarla 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da TBMM açıldı ve kurtuluşa kadar hem savaşı yöneten parlamento olarak görev yaptı.

İşte bu Meclis’in çıkardığı ilk kanun bir vergi kanunudur. O kanunun da adı ‘’Ağnam Resmi’’ veya Adet-i Ağnam günümüz adı ile Koyun Resmî Kanunu'dur.

Başlangıçta yani Fatih Kanunnamesi'ne göre üç koyundan bir akçeydi. Ancak sonraları iki koyundan bir akçe olarak uygulanmıştır. Bazı kaynaklara göre ise ‘’Adet-i Ağnam Resmi’’, her koyundan bir akçe olarak toplanmaktaydı. Zamanla değişerek her koyun başına, iki paradan on paraya kadar alınmaya başlandı.

BİR GERİYE DÖNÜŞ 15 TEMMUZ 2016 DARBESİ VE BAŞKANLIK SİSTEMİNE GEÇİŞ

Son olarak FETO yapılanmasını ve aynı zamanda 200 yıla yakın demokrasi mücadelesini tasfiye eden 15 Temmuz 2016 girişiminin üzerinden 9 yıl geçti. Bu 9 yılda ülkenin ve devletin geleceğinin yeniden tasarlanmasına dönük birçok alanda geriye dönük yapısal değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikleri;

• Parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçiş,
• Ordunun siyasetteki rolünün azaltılması,
• Yargının tamamen iktidarın etkisine girmesi,
• Bürokratik tasfiyelerin yapılması ve yeni kadrolaşmaya gidilmesi,
• Medya sahipliği yapısının değiştirilerek basın ve medyanın iktidarın kontrolüne girmesi,

olarak kısaca özetleyebiliriz.

İktidarın gönülsüz resmî törenlerine rağmen, milyonlar bulundukları yerlerde ve özellikle Ankara’da Anıtkabir'e barikatları yıkarak gitmesi iktidarı tedirgin ettiği anlaşılmaktadır

 

 


Orjinal Köşe Yazısına Git
— KÖŞE YAZISI SONU —