TRAFİK AYNI ZAMANDA BİR MATEMATİKSEL OPTİMİZASYON PROBLEMİDİR

Haberlere bakılırsa Adana Büyükşehir Belediyesi, trafik akışını hızlandırmak amacıyla çarşı merkezindeki caddelerin ve baraj Caddesi yolunun tek yön yapılmasını, ana arterlerdeki kavşakların sayısının azaltılmasını tartışmaya açtı. Ulaşım Daire Başkanlığı, Adana Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği, Adana Minibüsçüler Esnaf Odası özel halk otobüsleri ve dolmuş kooperatifleri masaya oturdu. Kişisel düşüncem trafikle ilgili her karar alınırken doğru bilgilerle donatılmış ve bilimsel esaslara göre modelleme yapmış Matematikçiler masada olmalıdır. Yoksa bu tür toplantılar toplumsal faydadan ziyade baskı gruplarının çıkarlarının uzlaştırılması toplantısına dönüşme riski vardır.

Trafik sorunu iki açıdan değerlendirilmelidir. Birincisi mevcut kapasitenin en etkin ve verimli şekilde kullanımı ikincisi ise mevcut kapasiteyi artırmak. Kısa vadede ikinci önerme yaşama geçmeyeceğine göre en etkin ve verimli kullanım üzerinde durmak gerekir. Trafik aynı zamanda bir matematik problemidir. Bu problemi çözmek için doğru ve sağlıklı veriler sağlanır ise mevcut sistemin optimizasyonu ile bu sorunun çözümüne bir katkı yapılır. Matematiğin bir alt dalı olan 'Matematiksel Modelleme' yardımı ile bu sorunu çözmek için matematikçiler neredeyse 70 yıldır uğraşırlar. Yakın zamanlı pek çok çalışma trafik kavşakları üzerinde yoğunlaşmıştır. Seyahat süresini en aza indirmeyi veya belirli kavşaktaki trafik akışını maksimize etmeyi amaçlar. Kentsel yol kavşakları için en uygun trafik ışığı hesaplama problemi matematikçilerin ele aldığı konulardandır. Trafik ışıkları, trafik akışını yol şebekelerinde yeniden yönlendirmek için gerekli bir araçtır tıkanıklığı azaltma potansiyelini sunar ama tek başına yeterli değildir. Genellikle, trafik en uygun şekle sokma modelleri, trafik ışıkları için yeşil ve kırmızı fazların uygun değer çevrim uzunluğunu bulmaya çalışır. Güncel araştırmalar ağa bağlı sorunlar, istatistiksel veri değerlendirmesi ve mühendislik uygulamaları arasındaki uyumla fazla ilgilenir.

Kaza, yol çalışması vb olaylar trafik sıkışıklığına neden olabilir. Özellikle yol çalışmaların hangi mevsimde, hangi saatlerde yapılacağı da eski verilere dayanarak yapılmalıdır. Bunlar yokken ortaya çıkan tıkanıklar “hayali tıkanıklık” olarak adlandırılır.

Adana’da sinyalizasyon, altyapı, kaza-yol yapım ve hayali tıkanıklık sorunlarının dördü de eşanlı yaşanmakta ve sorun olduğundan daha büyük boyutta hissedilmektedir.
Tek yönlü trafik önermesi dönüş ve kavşak noktalarında ortaya çıkabilecek yoğunlaşmaların yeni tıkanıklara yol açması halinde yeni bir sorun kaynağı olabilir. Bu durumda bu noktaların doğru hesaplanması için yine verilerle matematik modellemeler ve optimizasyona ihtiyaç vardır.

Önerim kısa vadede rahatlama için alınacak her kararda odalar, kooperatifler, mühendisler, kent plancılar, ağ uzmanları kadar istatistik analistleri ve matematikçilere de yer vermek gerekir. Optimal bir çözüm için bilimsel yöntemler ısrarla kullanılmalıdır. Aksi takdirde salt gözleme ve ön kabullere dayalı değişiklikler öngörülmeyen başka sorunların nedeni olabilir.

Son bir konuda Adana’da gerçekte toplu taşıma aracı olmayan ama trafikte büyük yer tutan minibüs, dolmuş midibüs vb araçların yarattığı trafik sorunun boyutunun ölçülmesi ve alternatifler geliştirerek sayı, güzergah saat vb konularda düzenlemeler gerekir. Bu haliyle toplu taşıma araçları “ kalabalıklaşma maliyeti” yaratmakta ve çözümün değil sorunun parçası konumundadır. Bu konu adeta dokunulmaz bir konudur ve trafik sorununda etkisi nedir sorusunun yanıtını bize objektif ve bilimsel olarak verilmeli

 

 
Orjinal Köşe Yazısına Git