Erdoğan 25 Eylül’de Trump’la görüştü. Görüşmeden önce gazetelerde “Trump’ın Gözü Beylikova’da” diye haberler çıktı, sonra unutuldu. Beylikova Eskişehir’in küçük bir ilçesi. Çin’den sonra dünyanın en zengin toprak elementleri burada. Bu elementler havacılık, savunma ve uzay sanayii, biyomedikal gibi alanlarda kullanılıyor.  Erdoğan-Trump görüşmesinde Beylikova istendi mi, istenmedi mi. İstendiyse verdik mi, vermedik mi, bilinmiyor. Ama ondan önce şu Chester nedir bir bakalım.

Amerikalı  Amiral Chester Ermeni ayaklanmalarının bastırılması sırasında, zarar gören Amerikan mallarının tazmini için, 1900 yılında İstanbul’a gelmiş ve yaptığı görüşmeler sonunda bir demiryolu projesi geliştirmişti. Buna “Chester Planı” veya “Chester İmtiyazı” dendi.

Buna göre, Amerika Türkiye’de 4.400 kilometrelik bir demiryolu inşa edecekti. Şartları kısaca şöyleydi:  

• Ana hat Sivas-Harput-Ergani-Musul-Kerkük-Süleymaniye olacaktı.   
• Yan hatlar, Samsun’dan Karadeniz’e, Halep’ten Akdeniz’e, Bitlis’ten Van’a uzanacak, böylece Amerika’nın Karadeniz, Akdeniz ve Van’da kıyıları olacak, Musul petrollerine de ulaşmak kolaylaşacaktı.    
• Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında üç liman yapılacak, demiryolu hatlarının sağında ve solunda yirmişer kilometre olmak üzere toplam 40 kilometrelik bir arazi şeridinde, bulunan ve sonradan bulunacak tüm maden kaynaklarını işletme hakkını 99 yıllığına Amerika’ya verilecekti. 
• Demiryolu ve limanlar için gerekli araziler bedelsiz olarak verilecek, inşaatlarda kullanılacak tüm ağaçlar bedelsiz olarak istenilen ormanlardan kesilecekti.   
• Hatların işletilmesinde kullanılacak kömürün Türkiye’de bulunamaması durumunda ithal edilecek, bunun için gümrük vergisi ödenmeyecekti.
• Eğer söz konusu arazi, taş ve kum ocakları özel şahıslara ait ise hükümet satın alarak Amerika’ya teslim edecekti.
• Elektrik enerjisi için santraller kurulacak, akarsular için ücret ödemeyecekti.      
• Demiryollarına personel yetiştirmek için özel okullar kurulacak, ancak yöneticileri Amerikalı olacaktı.  Ve daha tam teslimiyet anlamına gelen bir sürü detay.

Ancak bir engel vardı: Lozan Anlaşması.  Aslında Chester anlaşması, 1908 yılında Abdülhamit dönemimde hazırlanmıştı. 

Tekrar gündeme getirilen anlaşma Refet Bele’nin başkanlığında bir heyet tarafından mecliste onaylandı. O gün Atatürk mecliste yoktu ama meclis tutanakları her sabah kendisine getiriliyordu. Bu anlaşmayı okuyunca hemen yırttı, attı ve bu beladan böylece kurtulduk.

Bilemem ama acaba birileri Trump’a bu hikayeyi anlattı da, Trump şimdi en müsait ortamı yakalamanın şehvetiyle, Beylikova kozunu oynayarak, Chester’ın rövanşını mı almak istiyor?

Şimdi Lozan’ın neden Türkiye’nin tapusu sayıldığını biraz daha iyi anlıyor muyuz?

• DOĞRUSU, KAFA YORMAYA DEĞER.