Ödeme emri, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca; tahakkuk, tahsilat ve takibi yapılan kamu alacaklarının vadesinde ödenmemesi halinde 15 gün içinde ödemeleri için 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları için cebren tahsili için düzenlenen bir bildirimdir.
Kamu borçlularının ilgili olduğu Kanuna göre; tahakkuk edipte vadesinde ödenmeyen borçlulara ödeme emri gönderilir. Kamu yani Devlet’in iki çeşit alacağı vardır:
Birincisi 6183 sayılı Kamu Alacakları Kanunu’na göre Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi daireleri veya mal müdürlükleri tarafından takip ve tahsil edilir. Sözleşme, hâksiz eylem ve haksız edinimden doğanlar ise özel hukuk hükümlerine göre Adalet Bakanlığı İcar Hakimlikleri veya İcra Memurlukları tarafından takip ve tahsil edilir.
Bu yazımızda birinci guruba gire ve Hazine ve Hazine ve Maliye Bakanlığı birimleri tarafından izlenen kamu alacakları ile ilgili ödeme emri ve izleyen süreçler üzerinden duracağız.
Düzenlenecek ödeme emri içeriğinde aşağıdaki hususların bulunmaktadır:
Ödeme emrini alan kamu borçlusu;
Ödeme emri Tebliğini aldığı günü izleyen 15 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir. Dava açmadan önce dava açma süresi içinde ödeme belgelerini veya borcu olmadığı ile ilgili diğer belgelerini sunmak veya zamanaşımına uğradığı konusunda açıklamalarında bir sonuç elde edememesi halinde dava açma süresini geçirmeden dava yoluna gidebilir.
Ödeme emri itiraz süresini kaçıran kamu borçlusuna vergi dairesi banka hesaplarına e-haciz, araç ve gayrimenkullerine haciz uygulayıp satışı yapmaktadır.
Mal Bildirimi nedir:
Borçlu, mal bildiriminde malın değerini bildirmekle beraber, bildirilen malın borcu karşılayıp karşılayamayacağının takdiri vergi dairesine aittir. Vergi dairesince mal bildirimindeki malların borcu karşılayamayacağına veya haciz ve satışının çok güç olacağına kanaat getirilmesi halinde borçludan ilave bildirimde bulunabilir.
Borçlu, mal bildiriminde borcunu ne şekilde ödeyebileceğini belirtmelidir. Mal bildirimi yazılı veya sözlü olarak vergi dairesine yapılabilir.
Gelir İdaresi Başkanlığı Dijital Vergi Dairesi yani İnteraktif Vergi Dairesi aracılığıyla Ödeme Emirlerim/Mal Bildiriminde Bulunma Dilekçesi sayfasından ödeme emirleri görüntülenebilir ve ödeme emrine istinaden elektronik ortamda mal bildiriminde bulunma dilekçesi verilebilir. Borçlunun haczedilebilecek malları olmadığını bildirmesi mal bildirimi sayılır.
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen ve malı olmadığı yolunda bildirimde bulunan borçlu, bu bildirim ile birlikte veya bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde; en son ikametgah ve iş adreslerini bildirmek, varsa devamlı mükellefiyetleri bulunan diğer vergi dairelerini ve kamu idarelerini ve bu idarelerdeki hesap ve kayıt numaralarını bildirmek, nüfus kayıt örneğini vermek zorundadır.
Bu zorunluluk makul bir özrü olmadan zamanında yerine getirmeyenler elli güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Mal bildirimi servet beyanı olmadığından, borçlunun borcunu karşılayacak tutarda mal bildiriminde bulunması yeterlidir. Borçlunun borcundan daha fazla mal bildiriminde bulunmaya zorlanamaz.
İstenen mal bildirimini gerçeğe aykırı surette yapanlarla, yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Vergi Usul Kanunu’nun 456 Sıra No.lu Genel Tebliğine göre, düzenlenen ödeme emirlerinin e-Tebligat ile gönderilmesi durumunda muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılı.
Borçlunun şirket, dernek gibi tüzel kişi ve vakıf olması halinde, mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü kanuni temsilcilere ait olacağı için bu yükümlülüğe uymayan kanuni temsilciler hakkında hapsen tazyik kararı alınarak uygulanması gerekmektedir. Hapsen tazyik kararı, vergi dairesinin talebi üzerine icra mahkemesi tarafından verilir ve Cumhuriyet Savcılığınca derhal infaz olunur. Borçlu mal bildiriminde bulunduğu anda hapsen tazyik kararı alınmış olsa dahi infaz edilemez ve borçlu hapsedilmişse derhal tahliye edilir.
Limited şirketlere ait kamu borcu konusundaki özel düzenleme ve yargının kararlarını daha önce yazmıştım. Verilen yeni yargı kararları doğrultusunda yeniden yazı konusu edilecektir.