Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de Ocak 2022 itibariyle taşıt sayısı 25 milyon 300 bin adettir. Bu taşıt sayısının yüzde 54,3’ü otomobil, yüzde 16,3 ise kamyonettir. Bu iki taşıt gurubu ağırlıklı olarak hafif yük ve binek aracı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Aşağı yukarı 3.5 kişiye bir taşıt düşmektedir. Yine TÜİK verilerine göre, Türkiye'deki hane sayısı 19 milyon 481 bin 678 olup, hane başına düşen binek araç sayısı hane halkı sayısına yakın olduğu görülmektedir. Taşıtların allımı, kullanılması ve elden çıkarılması sırsında ödenen vergilerin vergi gelirleri içinde payı büyüktür.
OTOMOBİL FİYATI VERGİLERDEN DOLAYI YÜKSEK!
Otomobil günümüzde artık bir lüks değil, temel bir ihtiyaçtır. Nüfusun büyük bir kısmının şehirlerde yaşaması, iş ve işlemlerini daha hızlı ve zamanında yapmalarında ulaşım önemi büyüktür.
Ancak, otomobillerin üzerindeki vergi yükü edinimini giderek edinimini zorlaştıracağa benzemektedir. Binek otomobillerin alımından, kullanımına kadar imalatçının, ithalatçının, ödediği gümrük vergisi (GV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi (KDV), Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) vergileri Hazine’nin önemli gelir kalemlerindedir. Ayrıca, kullanım sırasında ödenen yakıt, tamir bakım, yedek parça, trafik ve kasko ve benzeri girdileri ile de gelir ve gider olma özelliği gibi kurumlar ve katma değer vergisi bakımından da Hazineye vergi transfer etmektedir.
EN AĞIR YÜK ÖTV, KDV
Aşağıda fiyat ve silindir hacmi gösterilen araçların vergi öncesi satış fiyatı üzerinden hesaplanacak ÖTV ve KDV oranları aşağıda tablo olarak sunulmuştur.
SİLİNDİR HACMİ VERGİSİZ SATIŞ FİYATI (ÖTV MATRAHI) TL ÖTV % KDV %
1600 Cm3 kadar 120.000 aşmayan 45 18
120.000 - 150.000 arasında olan 50 18
150.000 - 175.000 arasında olanlar 60 18
175.000 - 200.000 arasında olanlar 70 18
200.000 üzeri olanlar 80 18
1600 Cm3 ile 2000 cm3 kadar 170.000 kadar 130 18
170.000 üzeri 150 18
2000 cm3’ten fazla Sınırsız tutarda 220 18
Şimdi bazı araç tiplerinin vergi öncesi ve sonrası satış fiyatlarını aşağıda örneklerle açıklamaya çalışalım.
ÖRNEK 1: Vergi öncesi satış fiyatı 120.000 TL ve silindir hacmi 1600 cm3’e kadar olan bir aracın alıcıya vergiler sonrası fiyatı aşağıdaki gibi hesaplanır. Bu segmenteki aracın ÖTV oranı %45, KDV oranı ise % 18’dir. Buna göre;
Araç bedeli 120.000 TL, vergileri ise 85.320 TL olarak hesaplanır. Bu araç türü en az vergi alınan araç segmentidir.
ÖRNEK 2: Vergi öncesi satış fiyatı 195.000 TL ve silindir hacmi 1600 cm3’e kadar olan bir aracın alıcıya vergiler sonrası fiyatı ise aşağıdaki gibidir. Bu segmenteki aracın ÖTV oranı %70, KDV oranı ise % 18’dir.
Araç bedeli 145.000 TL vergileri ise 196.170 TL olmaktadır. Yani vergisi araç fiyatından fazladır.
ÖRNEK 3: Vergi öncesi satış fiyatı 800.000 TL ve silindir hacmi 1600 – 2000 cm3 arası olan bir aracın alıcıya vergiler sonrası fiyatı aşağıdaki gibi hesaplanır. Bu segmenteki aracın ÖTV oranı %150, KDV oranı ise % 18’dir.
ÖRNEK 4: Vergi öncesi satış fiyatı 1 Milyon TL ve silindir hacmi 2000 cm3’ üzeri olan bir aracın alıcıya vergiler sonrası fiyatı aşağıdaki gibi hesaplanır. Bu segmenteki aracın ÖTV oranı %220, KDV oranı ise % 18’dir.
Araç bedeli 1.000.000 TL vergileri ise 4.167.170 TL olmaktadır. Yani vergiler araç bedelinin 4 katından fazladır.
Bu vergilerden başka; yüklü miktarda gümrük vergisi, yurt içi ardiye, liman ve benzeri masraflar ile ne alakası var ise bir de TRT bandrol bedeli alınmaktadır.
Vergi dairelerine araç bayilerinden adeta vergi hortumlanıyor!
Sabri Arpaç
