Kurumların aktiflerinde yani defterlerinde 2 yıldan fazla tuttukları taşınmazların satışından elde edilen kazançların bir kısmı Kurumlar ve Katma Değer Vergisi'ne tabi değildi. İstisna 15.07.2023 tarihten sonra kaldırıldığı için kurumların taşınmazları ne zaman satılırsa satılsın satış kazancı vergilendirilecektir. Ama faiz, rant ve finans sektörlerine ise ‘’NAS VAR NAS…’’ denilmesine karşın vergi alınmayacak!
Vergi mevzuatımıza, ‘’taşınmaz ve iştirak hissesi satışından doğan kazançlara ilişkin istisna’’ olarak Turgut Özal döneminden beri uygulanıyordu. 1984 yılında 2970 sayılı Kanun’la eski Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 10’ncu madde ile getirilmişti. Düzenleme aynı içerikle son yıllara kadar çeşitli yasalarda yer alarak uygulandı. İlk yıllarda kazancın yüzde 100’ü olarak uygulanan istisna zaman içinde yüzde 75, yüzde 50 ve yüzde 25 kadar düşürülerek son olarak da taşınmazlarla ilgili istisna tamamen kaldırıldı.
15 Temmuz 2023 Tarih ve 32249 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7456 sayılı Torba Kanunla kurumların iki tam yıldan fazla aktiflerinde yani defterlerinde kayıtlı taşınmazlar ile ilgili istisna kaldırıldı. Yani kurumların bu tarihten sonra veya daha sonra işletmeleri için satın aldıkları taşınmazlar ne aman satılırsa satılsın Kurumlar ve Katma Değer Vergisi ödeyecekler.
Yukarıda da belirtildiği üzere 7456 sayılı Kanun’un 19 ve 22’nci maddeleri ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun taşınmaz satışlarından elde edilen kazançların kurumlar vergisinden istisnasını düzenleyen Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1 maddesinin (e) bendinde yer alan “taşınmazlar” ibaresi kaldırıldı. Buna göre Kanunun yürürlüğe girdiği 15 Temmuz 2023 tarihinden sonra aktife giren yani kuruma alınan taşınmazların satışından elde edilen kazançlarda istisna tamamen kaldırılmıştır.
Bu düzenlemeden önce alınan taşınmazlar için yani 14 Temmuz 2023 tarihinden önceki dönemlerde alınan taşınmazların satışında ise önceki düzenleme hükmü uygulanacak. Kanuna eklenen geçici 16’nci madde geçiş dönemi uygulamaları için yapılan düzenlemeye göre istisnanın kaldırıldığı tarihten önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için istisna devam etmekte.
Aynı kanuni paralel düzenleme 7456 sayılı Kanun’un 7 ve 8’inci maddeleri ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17’nci maddesinin 4-r bendinde de yapıldı. Aynı şekilde madde metninde “taşınmazlar” ibaresi çıkartılmak suretiyle istisnaya son verildi.
Yeni düzenleme ile Kanunun yürürlüğe girdiği 15/7/2023 Tarihinden sonra aktife giren taşınmazların satışında Katma Değer Vergisi istisnası kaldırıldığı için satış bedeli üzerinden vergi hesaplanacak.
Aynı şekilde Kurumlar Vergisi'nde olduğu gibi geçmiş dönemlerde edinilen taşınmazların bu düzenlemeden sonra geçiş dönemi için Katma Değer Vergisi Kanunun Geçici 43’ncü maddesi eklenerek istisnanın son verildiği tarihten önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için istisnanın devamı sağlandı.
Bu istisna artık kaldırıldı ama geçiş dönemi ile ilgili uygulama için satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması ve sermayeye ilave dışında çekilmemesi gerekir. Satış bedelinin ise satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şart. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılacak.
Sevgili Okuyucum, yukarıda yazdığım kurumların satın aldıkları taşınmazları yani arazi, arsa ve binaların iki yıldan fazla işletmede kaldıktan sonra satılması ile ilgili oluşan kazançlar ilişkin istisnanın kaldırılması ile ilgiliydi.
Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek’in ve maliye bürokrasisinin kaldırılmasını istedikleri kimi rant, finans ve sermaye kesimi istisnalarına dokunulmadı. Maliye’nin hazırlayıp el altında yaydığı bazı değişiklikler Meclis’e bile getirilemedi. Dokunulamayan bu muafiyet, istisna, teşvik ve indirimlerin bir kısmının sadece adlarını yazmakla yetineceğim. Bunlar;
-Girişim sermayesi yatırım fonu ve ortaklıkları,
- Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan anonim ve limitet şirketlere iştirak eden kurumların elde ettikleri kazançları,
-Türkiye’de kurulu yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları,
-Borsada işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fon ve ortaklık kazançları,
-Gayrimenkul yatırım fon ve ortaklık kazançları,
-Emeklilik yatırım fon kazançları,
-Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış ve borçlarından dolayı haczedilmiş ve satılacak menkul ve gayrimenkullerinden doğan kazançları,
-Kurumların yurt dışında bulunan işyerleri veya daimî temsilcilikleri aracılığı ile elde ettikleri kurum kazançları,
-Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye’deki hesaplarına intikal eden kazançlar,
Olarak kısaca sıralayabiliriz.
Yukarıda da belirttiğim üzere elbette ki tanınan istisnalar bu kadar değil. Bir köşe yazısının sınırlarını aşmamak için daha fazla uzatmıyoruz. Başka maddelerde ve yasalarda da muafiyet ve istisnalar var. Cumhurbaşkanının yetkisindeki vergi kesintileri oranlarında artırma, eksiltme ve hatta sıfırlama yetkisi zaten mümkün!
Küresel ekonominin ekonomimiz üzerindeki etkisi nedenleri ve rekabet koşulları gereği muafiyet, istisna ve indirimler ve teşviklerin olması kuşkusuz ki olmalıdır.
Ancak son yıllarda özellikle ailelere, cemaat, vakıf ve dernek adı altında kurulan okul, kurs, üniversite gibi kontrolsüz kurum ve kuruluşlara tanınan teşvik, bağış, vergi indirimi, muafiyeti ve istisnaları sayılmayacak kadar çok. Bunlara ucuz kredi, Hazine’den bağış ve tahsis de işin cabası.
Kayırmacı düzenlemeleri; maliyeciler, uzmanlar, müfettişler ve vergi profesörleri de dahil okuyup anlayana aşk olsun! Parantez içi hükmü, dahil hariç ibareleri ile adrese teslim kayırmalarla dolu. Yasa değişiklikleri gündeme gelince biz bu akıl almaz düzenlemeleri beklerken son Torba Kanun ile ‘’dağ fare doğurdu.’’ Yasa ile sadece halka ceza yağdı!
Faize 'Haram' diyen, 'NAS’ diyerek ekonomiyi içinden çıkılmaz hale getiren yani batıran iktidar, teşvik, vergi istisna ve muafiyeti, vergi indirimi, Cumhurbaşkanı Kararları ile faiz, rant ve finans kesiminin vergileri sıfırlanırken, halk ise bu ağır faturaları daha da yoksullaşarak ödemekte.